خبرگزاری فارس- گروه قرآن و فعالیت‌های دینی: در ادامه انتشار شرح آیات منتخب قرآن و در بیست‌ودومین روز از ماه مبارک رمضان شرح و تفسیر آیات منتخب جزء ۲۲ قرآن کریم بر اساس تفسیر نور به همراه توضیحات حجت‌الاسلام محسن قرائتی تقدیم می‌شود.
آیه ۳۰ سوره مبارکه احزاب
«یا نِساءَ النَّبِی مَنْ یأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَهٍ مُبَینَهٍ یضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَینِ وَ کانَ ذلِکَ عَلَى اللَّهِ یسِیراً» اى همسران پیامبر! هر کس از شما کار زشت (و گناهى) آشکار مرتکب شود، عذابش دو چندان خواهد بود و این (کار) براى خدا آسان است.
شرح آیه ۳۰ سوره مبارکه احزاب توسط حجت‌الاسلام قرائتی
تذکری به همسران پیامبر (ص)
آیاتى که با زنان پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله سخن مىگوید، از طریق مقام رسالت است نه آن که مستقیماً به خود آنان خطاب و وحى شود، بر خلاف حضرت مریم که به خودش خطاب مىشد. «یا مَرْیمُ»[۱]
گناهان دو دستهاند: کبیره و صغیره. سرچشمه این تقسیم آیه مبارکه «إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیئاتِکُمْ»[۲] است، یعنى اگر شما از گناهان بزرگ دورى کنید ما سیئات و گناهان کوچک شما را مىبخشیم. لیکن در مواردى گناه صغیره حکم گناه کبیره پیدا مىکند، نظیر گناه در زمان خاص مانند ماه رمضان که جرم و مجازات آن بیشتر است. یا گناه در مکان خاص، تکرار گناه و اصرار بر آن، گناه همراه با شادى، گناهِ آشکارا و گناهِ افراد برجسته و الگو نظیر همسران پیامبر. به هر حال مسایل جنبى مىتواند در گناه و کیفر آن اثر بگذارد.
در روایات آمده است که گناه بزرگان، حساب دیگرى دارد، حتّى اگر از انبیا یک «ترک اولى» سر زند تنبیه مىشوند؛ در حدیثى معروف آمده است: «یغفر للجاهل سبعون ذنبا قبل أن یغفر للعالم ذنب واحد»[۳] هفتاد گناه جاهل بخشیده مىشود، قبل از آن که یک گناه عالم بخشیده شود.
پیامهایی از آیه ۳۰ سوره مبارکه احزاب
۱- در کیفر و پاداش، حَسَب و نسب اثرى ندارد و هر متخلّفى باید مجازات شود. «یا نِساءَ النَّبِی …»
۲- همسرى پیامبر، مستلزم عصمت نیست. «مَنْ یأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَهٍ» (آرى در خانه پیامبر بودن انسان را بیمه نمىکند، این مکتب است که انسان را بیمه مىکند.)
۳- حساب خلافهاى علنى، از گناهان پنهان جداست. «مُبَینَهٍ»
۴- عمل زشت به خودى خود، کیفر به دنبال دارد. «یضاعَفْ» و نفرمود: «نضاعف»
۵- شدّت و ضعف کیفر و پاداش بر اساس آثار فردى و اجتماعى عمل است. «نِساءَ النَّبِی … ضِعْفَینِ»
۶- کسانى که چهره دینى و اجتماعى دارند و کارشان براى دیگران سرمشق است، اگر گناه کنند، کیفرشان بیش از دیگران است. «نِساءَ النَّبِی … ضِعْفَینِ»
۷- خانواده و بستگان مسئولان نظام اسلامى باید بدانند که اگر مرتکب خلافى شدند، نه تنها آزاد نمىشوند، بلکه چند برابر دیگران مجازات مىبینند. «یا نِساءَ النَّبِی … الْعَذابُ ضِعْفَینِ»
۸- اگر کیفر بستگان متخلّفِ یک مسئول چند برابر است، کیفر خود مسئولِ متخلّف چه میزان است؟ «نِساءَ النَّبِی … الْعَذابُ ضِعْفَینِ» (قرآن در مورد کیفر تخلّف خود پیامبر مىفرماید: «لَوْ تَقَوَّلَ عَلَینا بَعْضَ الْأَقاوِیلِ … لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِینَ»[4] اگر سخن ناروایى را به ما نسبت دهد، رگهاى گردن او را قطع مىکنیم.
۹- کیفر متخلّفان بر خداوند آسان است. «عَلَى اللَّهِ یسِیراً»
آیه ۳۱ سوره مبارکه احزاب
«وَ مَنْ یقْنُتْ مِنْکُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَینِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً کَرِیماً» و هر کس از شما نیز که در برابر خدا و رسولش فروتنى کند و عمل صالح انجام دهد، پاداش او را دو بار خواهیم داد و برایش روزى کریمانه و پر ارزشى فراهم کردهایم.
مجازات و پاداش اهل بیت پیامبر (ص)
«قنوت» به معناى اطاعت همراه با خضوع و ادب و کرنش است.
شخصى به امام سجّاد علیه السلام عرض کرد: «انکم اهل بیت مغفور لکم» شما اهل بیت پیامبر، بخشیده شدهاید. امام علیه‌السلام خشمگین شد و فرمود: «در مورد ما همان آیاتى جریان دارد که درباره زنان پیامبر جارى است؛ اگر ما گناه کنیم، مجازاتمان دو برابر و اگر نیکوکار باشیم پاداشمان دو برابر است، آن گاه حضرت این آیه و آیه قبل را تلاوت فرمود»[۵]
رسول خدا صلى الله علیه و آله فرمود: ضربت على علیه السلام (و از پاى در آوردن عمروبن عبدودّ) در روز نبرد خندق، از عبادت جنّ و انس برتر است. «ضربه على یوم الخندق افضل من عباده الثقلین»[۶]
پیامهایی از آیه ۳۱ سوره مبارکه احزاب
۱- تشویق و تهدید در کنار هم مؤثّر است. «مَنْ یأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَهٍ- وَ مَنْ یقْنُتْ»
۲- اطاعتى ارزش دارد که بر اساس معرفت و عشق، و همراه با فروتنى باشد. «یقْنُتْ … لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ»
۳- هم باید دستورهاى خدا را اطاعت کنیم و هم دستورهاى رسول خدا را. «یقْنُتْ … لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ»
۴- انجام یک عمل صالح کافى نیست، استمرار آن لازم است. «تَعْمَلْ صالِحاً»
۵- همسر پیامبر بودن کافى نیست، عمل لازم است. «تَعْمَلْ صالِحاً»
۶- کوچکى یا بزرگى عمل مهم نیست، صالح بودن آن شرط است. «صالِحاً» نکره آمده است.
۷- خداوند براى تشویق ما بندگان، پاداش را به خود نسبت مىدهد. «نُؤْتِها- أَعْتَدْنا»
۸- اجر و پاداش بر اساس موقعیت و آثار فردى و اجتماعى عمل، متفاوت مىشود. «نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَینِ»
آیه ۳۲ سوره مبارکه احزاب
«یا نِساءَ النَّبِی لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَیتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلًا مَعْرُوفاً» اى همسران پیامبر! شما مثل یکى از زنان (عادّى) نیستید. اگر تقوا پیشهاید پس به نرمى و کرشمه سخن نگویید تا (مبادا) آن که در دلش بیمارى است طمعى پیدا کند، و نیکو و شایسته سخن بگویید.
شرح آیات ۳۱ و ۳۲ سوره مبارکه احزاب توسط حجت‌الاسلام قرائتی
تذکر به همسران پیامبر (ص) برای پرهیز از خودنمایی
۱- حساب خانواده رهبران دینى از سایرین جداست و باید بیش از دیگران مراقب رفتار خود باشند. «یا نِساءَ النَّبِی لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ» (موقعیت اجتماعى، محدودیت آور است.)
۲- وقتى به زنان پیامبر که بیشترشان پیر و سال‌خورده بوده و زندگى سادهاى داشتند هشدار داده مىشود که با کرشمه و ناز سخن نگویند، زنان جوان و زیبا باید حساب کار خود را بکنند. «یا نِساءَ النَّبِی … فَلا تَخْضَعْنَ …»
۳- با کرشمه سخن گفتن زن، بى تقوایى است. «إِنِ اتَّقَیتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ»
۴- قرآن براى سخن گفتن نیز آدابى بیان مىکند. «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ»
۵- تنها طمع بیمار دلان، براى آنکه زن خود را کنترل کند، گرچه تصمیم جدّى نداشته باشند. «فَلا تَخْضَعْنَ … فَیطْمَعَ»
۶- افراد آلوده، از مقدّسات نیز دست طمع بر نمىدارند. «یا نِساءَ النَّبِی … فَیطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ»
۷- نباید گفتار و رفتار زن تحریک کننده باشد. «فَیطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ»
۸- در جامعه نبوى نیز همه افراد سالم نیستند. «فَیطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ»
۹- نباید کارى کنیم که حتّى یک نفر دچار گناه و فساد شود. «الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ» و نفرمود «الذین فى قلوبهم»
۱۰- چشم چرانى و هوس‌بازى یک بیمارى روحى است. «فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ»
۱۱- گرچه کسى که بیمار دل است مشکل دارد، «فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ» امّا من نباید کارى کنم که او را تحریک کند. «فَلا تَخْضَعْنَ … فَیطْمَعَ»
۱۲- طورى سخن بگویید که هم محتوا خوب باشد «قَوْلًا مَعْرُوفاً» و هم شیوه، سالم باشد. «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ»
چند اصل مهم در نهى از منکر
از موقعیت خانوادگى افراد کمک بگیریم. «یا نِساءَ النَّبِی»
از موقعیت اجتماعى افراد استفاده کنیم. «لَسْتُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ»
القابى را به کار ببریم که محبوب همه است. «إِنِ اتَّقَیتُنَّ»
از سادهترین کار شروع کنیم. «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ»
از بزرگان و خودىها شروع کنیم. «یا نِساءَ النَّبِی»
از سرچشمه گناهان نهى کنیم. «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیطْمَعَ»
از رفتارها و انحرافات کوچک غافل نباشیم. «فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ»
عوارض و پیامدهاى فساد و انحراف را بیان کنیم. «فَیطْمَعَ الَّذِی فِی قَلْبِهِ مَرَضٌ»
امر به معروف و نهى از منکر در کنار هم باشد. «فَلا تَخْضَعْنَ- قُلْنَ»
حتّى براى جلوگیرى از یک منکر از یک فرد اقدام کنیم. «فَیطْمَعَ الَّذِی» نفرمود: «فیطمع الذین»
با هوس و آرزوى گناه هم باید مبارزه کرد تا چه رسد به خود گناه. «فَیطْمَعَ»
آیه ۳۳ سوره مبارکه احزاب
«وَ قَرْنَ فِی بُیوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیهِ الْأُولى وَ أَقِمْنَ الصَّلاهَ وَ آتِینَ الزَّکاهَ وَ أَطِعْنَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ إِنَّما یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً» و در خانههاى خود قرار گیرید و همچون دوران جاهلیتِ نخستین، با خودآرایى ظاهر نشوید (و زینتهاى خود را آشکار نکنید)، و نماز را بر پا دارید و زکات بدهید، و از خدا و رسولش اطاعت کنید؛ همانا خداوند اراده کرده است که پلیدى (گناه) را از شما اهل بیت (پیامبر) دور کند و کاملًا شما را پاک سازد.
شرح آیه ۳۰ سوره مبارکه احزاب توسط حجت‌الاسلام قرائتی
جاهلیت سنتی و جاهلیت مدرن
«قَرْنَ» از «وقار» یا «قرار» است، و نتیجه هر دو معنا یکى است. یعنى براى خودنمایى از خانههاى خود خارج نشوید. «تَبَرُّجَ» از «برج» به معناى خودنمایى است، همان گونه که برج در میان ساختمانهاى دیگر جلوه خاصّى دارد.
جاهلیتِ اولى نشان دهنده ظهور جاهلیت آخرى است که ما امروز شاهد آنیم. در حدیث نیز آمده است: «ستکون الجاهلیه الاخرى»[۷] به زودى جاهلیت دیگرى فرا مىرسد.
اگر در جاهلیت آن روز دختر را زنده به گور مىکردند، امروز با سقط جنین، هم دختر را نابود مىکنند، هم پسر را. اگر در جاهلیت آن روز قتل و آدم کشى وجود داشت، امروز در جنگهاى بزرگ و جهانى کشتارهاى میلیونى انجام مىگیرد.
جاهلیت آن روز مدرسه نبود و جنایت انجام مىگرفت، امروز با وجود هزاران دانشگاه، مهمترین حقوق انسانها پایمال مىشود. (در جاهلیت آن روز فساد و زنا جرم بود؛ امّا امروز در مترقّىترین کشورهاى جهان همجنس بازى قانونى است)[۸]
مطالبى درباره آیه تطهیر
«إِنَّما یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»
کلمه «إِنَّما» نشانه این است که آیه شریفه درباره یک موهبت استثنایى در مورد اهلبیت علیهم السلام سخن مىگوید. مراد از «یرِیدُ»، اراده تکوینى است، زیرا اراده تشریعى خداوند، پاکى همه مردم است نه تنها اهل بیت پیامبر اکرم علیهم السلام.
مراد از «رجس» هر گونه ناپاکى ظاهرى و باطنى است.[۹] مراد از «أَهْلَ الْبَیتِ» همه خاندان پیامبر نیست، بلکه برخى افراد آن است که نام آنان در روایات شیعه و سنّى آمده است. این گروه عبارتند از: علىّ و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام.
سؤال: دلیل این انحصار چیست؟ و چرا این بخش از آیه درباره زنان پیامبر یا تمام خاندان آن حضرت نیست؟
پاسخ
۱. روایاتى از خود همسران پیامبر حتّى از عایشه و امّ سلمه نقل شده که آنان از رسول خدا صلى الله علیه و آله پرسیدند: آیا ما هم جزء اهل بیت هستیم؟ پیامبر فرمود: خیر.
۲. در روایات متعدّدى مىخوانیم: پیامبر عبایى بر سر این پنج نفر کشید (که یکى از آنان خود حضرت بود) و فرمود: اینها اهل بیت من هستند و اجازه ورود دیگران را نداد.
۳. پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله براى این که اختصاص اهل بیت را به پنج نفر ثابت کند، مدّت شش ماه (و به گفته بعضى روایات هشت یا نه ماه) به هنگام نماز صبح از کنار خانه فاطمه علیها السلام مىگذشت و مىفرمود: «الصلاه یا اهل البیت انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»
در کتاب احقاق الحق بیش از هفتاد حدیث از منابع معروف اهل سنّت درباره اختصاص آیه شریفه به پنج نفر ذکر شده و در کتاب شواهد التنزیل که از کتب معروف اهل سنّت است بیش از یکصد و سى روایت در همین زمینه آمده است.[۱۰]
به هر حال این آیه شامل زنان پیامبر نمىشود زیرا: آنها گاهى مرتکب گناه مىشدند. در سوره تحریم مىخوانیم: پیامبر رازى را به بعضى از همسرانش فرمودند و او امانت دارى نکرد و به دیگرى گفت. قرآن این عمل را گناه نامیده، فرمود: «إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُکُما»[۱۱] عایشه که همسر پیامبر بود، جنگ جمل را علیه حضرت على علیه السلام به راه انداخت و سپس پشیمان شد، با آنکه در این جنگ عدّه بسیارى از مسلمانان کشته شدند؟
چند سؤال
آیا «یطَهِّرَکُمْ» به معناى آن نیست که اهل بیت علیهم السلام آلودگى داشتهاند و خداوند آنان را تطهیر کرده است؟
پاسخ: شرط تطهیر آلودگى نیست، زیرا قرآن درباره حوریان بهشتى کلمه «مطهره» را به کار برده در حالى که هیچ گونه آلودگى ندارند. به عبارت دیگر «یطَهِّرَکُمْ» به معناى پاک نگهداشتن است نه پاک کردن از آلودگى قبلى.
اگر اهل بیت تنها پنج نفرند، چرا این آیه در میان جملاتى قرار گرفته که مربوط به زنان پیامبر است؟
پاسخ: الف: جمله «إِنَّما یرِیدُ اللَّهُ…» به صورت جداگانه نازل شده ولى هنگام جمع آورى قرآن در این جا قرار گرفته است.
ب: به گفته تفسیر مجمع البیان، رسم فصیحان و شاعران و ادیبان عرب این بوده که در لابلاى مطالب معمولى حرف جدید و مهمّى مطرح مىکنند تا تأثیرش بیشتر باشد. چنانکه در میان اخبار صدا و سیما، اگر گوینده یک مرتبه بگوید: به خبرى که هم اکنون به دستم رسید توجّه فرمایید، این گونه سخن گفتن یک شوک روانى و تبلیغاتى ایجاد مىکند. نظیر این آیه را در آیه سوّم سوره مائده خواندیم که مطلب مربوط به ولایت و امامت و کمال دین و تمام نعمت و یأس کفّار و رضاى الهى، در کنار احکام مربوط به گوشت خوک و خون، نازل شده و این گونه جا سازىها رمز حفظ قرآن از دستبرد نااهلان است. درست همان گونه که گاهى زنان هنگام خروج از خانه زیور آلات خود را در لابلاى پنبههاى متّکا قرار مىدهند. با این که طلا و پنبه رابطهاى ندارند ولى براى محفوظ ماندن از دستبرد نااهلان این کار انجام مىگیرد.
ج: در میان سفارش‌هایى که به زنان پیامبر مىکند، یک مرتبه مىفرماید: خدا اراده مخصوص بر عصمت اهل بیت دارد، یعنى اى زنان پیامبر! شما در خانهاى هستید که معصومین علیهم السلام هستند و حتماً باید تقوا را بیشتر مراعات کنید.
د: در مورد اهل بیت ضمیر جمع مذکر به کار رفته که نشان غالب بودن مردان است، به خلاف جملات مربوط به زنان پیامبر که در آنها از ضمیر جمع مؤنث استفاده شده است. «بُیوتِکُنَّ، أَقِمْنَ- عَنْکُمُ، یطَهِّرَکُمْ»
گرچه این آیه خطاب به زنان پیامبر است ولى قطعاً مراد همه زنان مسلمان هستند که باید به این دستورها عمل کنند.
پیامهایی از آیه ۳۳ سوره مبارکه احزاب
۱- جایگاه زن یا خانه است یا بیرون خانه بدون خود نمایى. «قَرْنَ- لا تَبَرَّجْنَ»
۲- ارتجاع و عقب گرد به دوران جاهلى ممنوع است. «لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیهِ الْأُولى»
۳- خودنمایى نشانه تمّدن نیست، نشانه جاهلیت است. «تَبَرُّجَ الْجاهِلِیهِ الْأُولى»
۴- نماز و زکات دو عنصر ناگسستنى و متلازم یکدیگرند. «الصَّلاهَ وَ … الزَّکاهَ»
۵- اطاعت از رسول در کنار اطاعت از خدا واجب است. «أَطِعْنَ اللَّهَ»
۶- گناه، پلیدى روح است و خاندان نبوّت باید از این پلیدى دور باشند. «لِیذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ»
آیه ۳۴ سوره مبارکه احزاب
«وَ اذْکُرْنَ ما یتْلى فِی بُیوتِکُنَّ مِنْ آیاتِ اللَّهِ وَ الْحِکْمَهِ إِنَّ اللَّهَ کانَ لَطِیفاً خَبِیراً» و آنچه که از آیات خدا و حکمت در خانههایتان تلاوت مىشود یاد کنید؛ همانا خداوند (نسبت به شما) داراى لطف و (از کارهاى شما) آگاه است.
شرح آیه ۳۴ سوره مبارکه احزاب توسط حجت‌الاسلام قرائتی
تذکر نهی از خود نمایی برای همه امت است
براى کلمه «ذکر» دو معنا بیان کرده‌اند: یکى به خاطر سپردن و دیگرى به زبان آوردن. بنابراین «وَ اذْکُرْنَ» یا به این معناست که اى زنان پیامبر! به خاطر داشته باشید و فراموش نکنید که وحى الهى در خانه شما نازل مىشود و یا به این معناست که آنچه از کتاب خدا در خانه شما تلاوت مىشود و شما فرا مىگیرید، براى سایرین بیان کنید.
پیامهایی از آیه ۳۴ سوره مبارکه احزاب
۱- تلاوت قرآن در منزل و تکرار آن توسط اهل خانه، سفارش قرآن است. «وَ اذْکُرْنَ ما یتْلى … مِنْ آیاتِ اللَّهِ»
۲- به جاى فرهنگ ابتذال فرهنگ الهى را دنبال کنید. «لا تَبَرَّجْنَ … وَ اذْکُرْنَ»
۳- قرار گرفتن زن در خانه و پرهیز از جلوهگرى، به معناى عقب ماندن از علم و حکمت نیست. «قَرْنَ … لا تَبَرَّجْنَ … وَ اذْکُرْنَ … آیاتِ اللَّهِ وَ الْحِکْمَهِ»
۴- خانواده نبوّت در انجام اعمال نیک سزاوارترند «فِی بُیوتِکُنَّ» (زندگى در خانه وحى تکلیف آور است).
۵- استقرار زن در خانه، نهى از خودنمایى، انجام نماز و زکات و ذکر آیات، ناشى از لطف خداوند بر زنان و آگاهى از مصالح و مفاسد است. «لَطِیفاً خَبِیراً»
پی‌نوشت‌ها
[۱] . آل عمران، ۴۲- ۴۳
[۲] . نساء، ۳۱
[۳] . کافى، ج ۱، ص ۴۷
[۴] . حاقّه، ۴۴- ۴۶
[۵] . تفسیر کنزالدّقائق
[۶] . الغدیر، ج ۷، ص ۲۰۶
[۷] . تفسیر نورالثّقلین
[۸] . درباره جاهلیّت معاصر، کتابى به نام «جاهلیّت قرن بیستم» از سیّد قطب و کتاب دیگرى به نام «سیماى تمّدن غرب» از سیّد مجتبى موسوى لارى نوشته شده که تاکنون به چند زبان ترجمه شده است.
[۹] . تفسیر برهان
[۱۰] . تفاسیر نورالثقلین و نمونه
[۱۱] . تحریم، ۴
انتهای پیام/
لینک خبر: https://eghtesadmand.ir/?p=37038
