برهانی: منطقه در حال تغییر است و تحولات قدس نقطه عطف است

هادی برهانی، کارشناس مسائل فلسطین و منطقه در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به تحولات اخیر در فلسطین اشغالی گفت: دو موضوع جدی در روزهای اخیر در بیت المقدس به محل درگیری و تنش تبدیل شده است. موضوع اول اخراج ساکنان عرب محله شیخ جراح و موضوع دوم حمله نظامیان اسرائیلی به مسجدالاقصی است. این دو موضوع موجب ناآرامی و درگیری میان فلسطینی ها و یهودی ها شده که تاکنون صدها مجروح بر جای گذاشته است. همچنین تعدادی زیادی از تظاهرکنندگان فلسطینی توسط نیروهای اسرائیلی بازداشت شده‌اند.

وی ادامه داد: اتفاق بزرگی در قدس در حال وقوع است. این اتفاق احتمالا به نقطه عطفی در مبارزات ملت فلسطین و ملت های منطقه علیه اشغالگری اسرائیل بدل خواهد شد. در این اتفاقات می توان دید که روند حوادث در حال تغییر است. به نظر می رسد ماشین پیش روی اسرائیل از حرکت باز ایستاده است.

این کارشناس مسایل فلسطین خاطرنشان کرد: اسرائیل در طول سال های گذشته، به ویژه پس از بهار عربی (که طی آن کشورهای منطقه درگیر جنگ و ناامنی شده و به جان هم افتاده بودند) در موقعیت خوبی برای پیشبرد برنامه های خود در سرزمین های اشغالی قرار گرفته بود. پیروزی ترامپ در آمریکا هم این موقعیت اسرائیل را تقویت کرد. در دوران ترامپ همه سیاست های تجاوزکارانه اسرائیل مورد حمایت کامل آمریکا قرار گرفت. دولت آمریکا در این دوره نه تنها سفارت خود را به قدس منتقل کرد، بلکه برای الحاق سایر سرزمین های اشغالی کرانه باختری هم همکاری کرد و طرح معامله قرن را به اسرائیل هدیه داد.

او افزود: علاوه بر این، در این دوره، کشورهای عربی و اسلامی برای عادی سازی روابط با اسرائیل تحت فشار سنگین آمریکا قرار گرفتند که این فشار به شروع دوباره عادی سازی روابط با اسرائیل انجامید. در پایان دوره ترامپ اسرائیل خود را در وضعیت رویایی برای تکمیل پروژه صهیونیسم در منطقه می دید اما به نظر می رسد الان نه تنها وضعیت در خاورمیانه تغییر کرده است بلکه اتفاقات منطقه روندی متفاوت و معکوس یافته اند.

برهانی گفت: جنگ ها و ناآرامی ها در جهان اسلام فروکش کرده است. عراق، سوریه، لیبی و سایر مناطق درگیری در منطقه آرام شده‌اند. الان تنها نقطه باقیمانده از درگیری های بین الاسلامی یمن است. کشورهای بزرگ اسلامی که تا جنگ با یکدیگر پیش رفته بودند، به مصالحه و آشتی روی آورده اند. عربستان و قطر، ترکیه و عربستان، مصر و ترکیه آشتی کرده یا در حال آشتی هستند. تنش ها در محور اخوانی و سلفی منطقه کاهش یافته است و محور ایران و عربستان هم به هم نزدیک می شوند. ایران و عربستان پس از سال ها درگیری به مذاکره روی آورده‌اند و احتمال آشتی این دو قطب قدرت در منطقه نیز افزایش یافته است. فضای منطقه کاملا تغییر کرده است و بوی نزدیکی و آشتی در هر سو به مشام می رسد. این تحولات امیدها را برای شکل‌گیری دوباره یک صف اسلامی در برابر تجاوزات اسرائیل به منطقه زنده کرده است. از سوی دیگر دولت ترامپ به دلیل شکست در انتخابات از دور خارج شده و دولتی در آمریکا سر کار آمده که سیاست خاورمیانه‌ای متفاوت و ضد ترامپ دارد و تلاش دارد آب رفته را در آمریکا و سیاست خاورمیانه‌ای آن به جوی بازگرداند. این سیاست جدید نه تنها موید و حامی سیاست‌های افراطی دولت راست‌گرای اسرائیل و نتانیاهو نیست بلکه چالش جدی بر سر راه سیاست‌های آن بشمار می رود.

این کارشناس مسایل منطقه در پاسخ به این که این تغییرات چگونه در حوادث بیت المقدس انعکاس یافته است؟ اظهار کرد: دولت راست‌گرای نتانیاهو که از حمایت‌های دولت ترامپ چاق و فربه شده و جسارت یافته بود برنامه های خود برای اشغال کرانه باختری و یهودی کردن آن را علنی کند و پس از ترامپ هم با همان فرمان در قدس و کرانه باختری به پیش می‌راند. با حمایت دولت نتانیاهو یهودیان افراطی به عنوان پیاده نظام یهودی سازی در کرانه باختری و قدس به میدان آمده اند و یهودی سازی بی پرده و خشنی را دنبال می کنند. این حرکت در دوره ترامپ و دوران ضعف و تشتت کشورهای اسلامی با مانع عمده ای روبرو نبود و راه را برای یهودی کردن سریع فلسطین و فشار بر فلسطینی ها و مصادره اراضی و حقوق آنها فراهم  می کرد اما به نظر می رسد آن دوره اینک سپری شده است. اما دولت راست‌گرای اسرائیل و به ویژه شهرک نشینان افراطی در کرانه باختری که با کمک دولت به میدان آمده‌اند نمی خواهند این واقعیت را بپذیرند.

برهانی در پاسخ به این که حوادث اخیر بیت‌المقدس چگونه به این عدم پذیرش اوضاع جدید ارتباط دارد؟ گفت: دولت اسرائیل و شهرک نشینان تندرو با همان سرعت دوران ترامپ به حملات خود علیه فلسطینی ها ادامه می دهند. برای توسعه یهودی کردن بیت المقدس در صدد اخراج فلسطینی ها از محله شیخ جراح هستند، به مسجدالاقصی هجوم می برند و به مقدسات اسلامی تجاوز می کنند. اما تحولات چند روز گذشته و عقب نشینی های پیاپی اسرائیل در برابر مقاومت فلسطینی ها نشان می دهد، در بر پاشنه سابق نمی چرخد. دولت اسرائیل ابتدا از اخراج ساکنان شیخ جراح عقب نشینی کردند. بعد مانع ورود راهپیمایی پرچم شهرک نشینان صهیونیست به مسجدالاقصی که هر سال برگزار می شد، شدند و نهایتا از مسجد الاقصی عقب نشینی کردند. اوضاع در فلسطین تغییر کرده است. کشورهای اسلامی و ملت‌های مسلمان که در حال دور شدن از اختلافات و جنگ‌های داخلی هستند، دوباره به فلسطین توجه می کنند.

این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: آمریکای بایدن نه تنها از اقدامات اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی حمایت نمی کند، بلکه آن‌را به چالش می کشد و موجب نگرانی می داند. نمایندگان دموکرات مجلس آمریکا اقدامات اسرائیل را محکوم می کنند. سایر قدرت‌های بین المللی، به ویژه کشورهای اروپایی، نیز با درک سیاست متفاوت بایدن و فراهم شدن فضای انتقاد از اسرائیل، موضع منفی در قبال اقدامات اسرائیل در قدس گرفته‌اند. این فضا که کاملا متفاوت از فضای بین المللی دوران ترامپ است، اسرائیل را شوکه و عصبانی کرده است. وزیر اطلاعات اسرائیل با عصبانیت علیه موضع آمریکا در مورد مسائل بیت المقدس موضع گرفته و اعلام کرده ما برای سیاست داخلی خود از کسی دستور نمی گیریم.

وی با بیان این که اتفاقات اخیر بیت المقدس نقطه عطفی در تاریخ فلسطین است گفت: به نظر می رسد دوره‌ای از تاریخ منطقه که تحولات آن به نفع اسرائیل و به ضرر فلسطینی ها بوده و موجب تحمیل شکست‌های تلخ بر فلسطینی ها و مسلمانان شده، پایان یافته است. در طول سال‌های گذشته اسرائیل در غصب حقوق مسلمانان و فلسطینی ها پیروزی پشت پیروزی داشت و کشورهای اسلامی را مجبور کرده بود نه تنها این تجاوزات را نادیده بگیرند بلکه در عین این اتفاقات، اسرائیل را به رسمیت بشناسند و با آن رابطه برقرار کنند. فکر می کنم آن دوران به سر رسیده است. و دوره جدید و متفاوتی آغاز شده است. دوره‌ای که فضای آن به نفع فلسطینی ها و کشورهای اسلامی است و پیروزی‌های مسلمانان بیت المقدس و عقب نشینی کم سابقه اسرائیل در درگیری‌های مربوطه طلیعه و مقدمه آن است.

این کارشناس مسایل فلسطین در پاسخ به این که به نظر شما این پیروزی‌ها می تواند ادامه پیدا کند؟ گفت: فضای منطقه ای و بین المللی تغییرات جدی کرده و این تغییرات زمینه قدرت گرفتن کشورهای اسلامی و فلسطین را فراهم کرده است. اگر روند آشتی در میان کشورهای اسلامی ادامه پیدا کند، این پیروزی ها ادامه خواهد داشت. اسرائیل دوباره در منطقه منزوی خواهد شد. عادی سازی با اسرائیل متوقف می شود و حتی احتمالا عقب گردهای جدی خواهد داشت. کشورهایی که روابط را عادی کرده اند، تحت فشار قرار خواهند گرفت و مجبور می شوند با ملت‌های اسلامی همراه شوند و موضع خود را اصلاح کنند. کشورهای اسلامی باید از فضای جدید بین المللی که عمدتا محصول روی کار آمدن بایدن و مخالفت آن با سیاست خاورمیانه ای ترامپ است، استفاده کنند. فرصت کم نظیری برای فشار بر رژیم صهیونیستی فراهم آمده است. کشورهای اسلامی می توانند با تعامل مثبت با دولت بایدن و کشورهای غربی زمینه افزایش فشار بر این رژیم را فراهم کنند. این سیاست روند اوضاع در منطقه را به نفع کشورهای اسلامی و فلسطینی ها تغییر خواهد داد.

برهانی درباره نقش ایران در این تحولات هم اظهار کرد: زمان مناسبی برای حمایت از نبرد مردم فلسطین است. ایران باید در همه جبهه ها از جمله جبهه های سیاسی و دیپلماتیک و بین المللی به کمک مردم فلسطین بشتابد و اقدامات خود را با کشورهای اسلامی دیگر هماهنگ کند. همکاری و هماهنگی و هم افزایی با سایر کشورهای اسلامی تاثیر تعیین کننده‌ای در تقویت جبهه حمایت از فلسطین دارد. ایران باید یکجانبه گرایی در این حوزه را کنار بگذارد و با سایر طرف‌های بین المللی وارد تعامل شود. حتی تعامل با آمریکا در این زمینه می تواند مثبت و ثمربخش باشد. آمریکا به ترامپ، بولتون و پومپئو و محافظه کاران نژادپرست خلاصه نمی شود، در آمریکا سیاستمداران عاقلی هم وجود دارند که مخالف تندروی‌ها و قانون شکنی های دولت اسرائیل هستند. همچنین همگرایی ایران با کشورهای منطقه، حل و فصل اختلافات به ویژه با کشورهای عربی، حل و فصل برادرانه بحران یمن و تقویت دوستی و همکاری با کشورهای اسلامی موضع فلسطینی ها را تقویت خواهد کرد و اسرائیل را تحت فشار قرار خواهد داد. اگر مشکلات و درگیری‌های جهان اسلام حل و فصل شود، جهان اسلام دوباره بر مسئله فلسطین متمرکز خواهد شد و این تمرکز بیشترین فشار را بر سیاست‌های اشغال‌گرانه اسرائیل فراهم خواهد کرد.

انتهای پیام