تجاری‌سازی خرما و گردو با صنعت کشت بافت گیاهی

تجاری‌سازی خرما و گردو با صنعت کشت بافت گیاهی؛ بهره‌گیری از نهال‌های کشت بافت گیاهی علاوه‌بر ایجاد باغات سالم و عاری از هرگونه بیماری می‌تواند به‌دلیل افزایش میزان تولید در سطح، کشور را در صادرات غیرنفتی و ارزآوری بیشتر توانمند کند.

به گزارش اقتصادمند، نشست هم‌اندیشی و معرفی پتانسیل‌های محصولات کشت بافت گیاهی گردو و خرما (گذشته، حال، آینده) با تمرکز بر تجربه بهره‌برداران موفق در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی جنوب شرق (کرمان)، برگزار ‌شد.

معاون موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در این نشست تخصصی، ضمن اشاره و بررسی روش‌های تکثیر نهال خرما و گردو مانند پاجوش، کشت بافت، تولید نهال پیوندی و … در خصوص مزایای روش کشت بافت و محصولات خرما و گردویی که از این روش تولید می‌شوند اظهار داشت: «مواردی چون؛ تکثیر تعداد زیادی نهال از یک نخل (درخت مادری)، تولید نهال‌های یکنواخت و اصیل برای احداث نخلستان/باغ‌های تجاری، تولید نهال سالم و عاری از هرگونه بیماری و همچنین امکان تولید نهال در هر فصلی از سال و از سوی دیگر مناسب بودن این روش جهت برنامه‌های اصلاحی از طریق کشت سلول و پروتوپلاست را می‌توان از جمله مزایای روش کشت بافت برشمرد».

عبدالرضا کاوند سپس با اشاره تولید سالانه یک میلیون و 335 هزار و 652 تن خرما با سطح زیر کشت 268 هزار و 811 هکتار در کشور درباره چشم‌انداز آینده خرما در ایران گفت که با اولویت‌بخشی به اصلاح و تجاری‌سازی ارقام خشک و نیمه‌خشک خرما با هدف توسعه صادرات غیرنفتی، تنوع‌بخشی به واحدهای کشت بافتی دارای مجوز تولید و پشتیبانی از سرمایه‌گذاری آنها و مشارکت در برنامه‌ریزی برای تأمین نهال و دیگر نهاده‌های مورد نیاز برای احیای نخلستان‌های درجه 3 و 2، می‌توان آینده روشنی برای محصول خرما با تکیه بر روش کشت بافت در کشور ساخت.

کاوند همچنین با یادآوری سطح زیرکشت 170 هزار و 654 هکتاری گردو و تولید سالانه 265 هزار و 306 تن محصول آن در ایران، درباره چشم‌انداز آینده گردو در ایران بر اجرای برنامه‌هایی همچون مشارکت در برنامه‌های اصلاحی با هدف معرفی و تجاری‌سازی ارقام بومی و محلی از ژرم پلاسم غنی داخلی، هماهنگی برای تهیه و تامین مواد تکثیری سالم و اصیل (پیوندک، ریزنمونه) برای تولید نهال گواهی شده گردو جهت اصلاح باغ‌های موجود و توسعه سطح زیر کشت و حمایت از سرمایه‌گذاری برای ایجاد باغ بذرپایه گردو به‌عنوان یک نهاده مهم باغبانی تأکید کرد.

آموزش باغداران و نهال‌های تقلبی دو چالش مهم

حسن ورشوچی، بنیانگذار صنعت کشت بافت گیاهی در ایران در این نشست یکی از چالش‌های مهم این صنعت را، موضوع آموزش عنوان کرد و گفت: ضروری است بهره‌برداران و باغداران با کشت بافت گیاهی و اهمیت آن آشنا شده و در کنار آن بیاموزند چگونه باید با نهال‌های تولید شده به روش کشت بافت و مراحل مختلف کاشت و داشت آن برخورد کرد و چه اصولی را انجام داد.

ورشوچی با اشاره به سابقه بیش از 30 سال فعالیت خود در این صنعت و فناوری که توانسته ایران را به یکی از مهمترین خاستگاه‌های خرما و گردوی کشت بافت در دنیا تبدیل کند، افزود: آموزش بهره‌برداران و باغداران به عهده متولیان و قانونگذاران است که باید با برنامه‌ریزی و ارائه تسهیلات مختلف برای توسعه و گسترش آن تلاش کنند.

این پیشکسوت صنعت کشت بافت گیاهی در کشور، تولید و فروش نهال‌های تقلبی را یکی دیگر از چالش‌های این صنعت دانست و تصریح کرد: متأسفانه انواع نهال‌های تقلبی به اسم نهال‌های کشت بافتی تولید و فروخته می‌شود که همگان وظیفه داریم باغداران و بهره‌برداران را از وجود چنین نهال‌هایی آگاه کنیم.

ورشوچی خاطرنشان کرد: نهال‌های تقلبی که به اسم نهال‌های کشت بافتی فروخته می‌شود اغلب نهال‌هایی بذری هستند که یا مشکلات خاصی دارند و یا از رقم مشخصی نیستند اما به قیمت نهال‌های اصلی و رقم‌های گرانقیمت به کشاورزان فروخته می‌شوند.

در ادامه معاون تولید شرکت مجتمع کشت و صنعت خرم‌دره به‌عنوان یک بهره‌بردار موفق از تجربه این کشت و صنعت در استفاده از نهال‌های کشت بافت گردو گفت و اظهار داشت: بالغ‌بر 200 هکتار از اراضی کشاورزی این منطقه به کاشت گردوی کشت بافتی از نوع چندلر اختصاص داده شده است که تولید گردو با این نوع نهال توانسته همچنان پس از پنج سال رضایت صد درصدی تولیدکننده را کسب کند چراکه این نوع کشت، باغ را یکدست و همگون کرده و درخت‌ها در پنجمین سال پس از کاشتن از هرگونه مشکل و بیماری، عاری هستند.

به‌گفته جلفایی، محصول گردوی امسال به‌تازگی برداشت شده و درختان در سال پنجم از عمر خود در هر هکتار حدود ۹۰۰ کیلوگرم گردوی خشک محصول داده‌اند.

گفتنی است نشست هم‌اندیشی و معرفی پتانسیل‌های محصولات کشت بافت گیاهی گردو و خرما (گذشته، حال، آینده) با تمرکز بر تجربه بهره‌برداران موفق در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی جنوب شرق (کرمان)، روز چهارشنبه 10 آبان 1402 و به همت شرکت کشت و صنعت رعنا برگزار ‌شد و این جلسه فرصتی را فراهم کرد تا بهره‌برداران و باغداران موفق در استفاده از محصولات کشت بافتی کشور بتوانند تجربیات خود را با باغداران و کشاورزانی که تاکنون از این فناوری استفاده نکرده‌ و تمایل به استفاده از آن را دارند به اشتراک بگذارند.

همچنین در پنل پایانی این نشست، بهره‌برداران موفقی که از نهال کشت بافتی استفاده کرده‌اند به همراه کارشناسان، دست‌اندرکاران و متخصصان صنعت کشت بافت گیاهی کشور با استفاده از داده‌های علمی و مستندات موجود به پرسش‌ها و ابهامات شرکت‌کنندگان از منظر علمی، ترویجی و کاشت و داشت پاسخ داده و راهکارهای علمی – عملی ارائه کردند.