چرا بسیاری از مردم بی خیال پروتکل‌های بهداشتی شده‌اند؟

گروه سلامت خبرگزاری فارس- محمد تاجیک: کرونا جدای از آسیب‌های فیزیکی و جسمی که به دنبال دارد، مخاطرات روحی و روانی نیز به دنبال داشته و تصمیمات بعضا متناقض نوعی سردرگمی و به دنبال آن بی تفاوتی در نزد بسیاری از مردم در خصوص رعایت پروتکل‌های بهداشتی به وجود آمده است.

دلائل و علل مختلفی در این میان نقش دارند و نقش تحلیلی شرایط حاضر از نگاه پزشکی اجتماعی قابل توجه است. برای بررسی میزان اثر گذاری محدودیت‌ها و اعمال قوانین در مواجه  با بیماری کرونا در جامعه با علی پاشا میثمی، متخصص پزشکی اجتماعی و پیشگیری، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس انجمن پزشکی اجتماعی و پیشگیری ایران به گفت‌وگو نشستیم.

آقای دکتر! در ابتدا توضیح دهید پزشکی اجتماعی چه کاری انجام  می‌دهد؟

نکته بسیار مهم این است که اگر به وضعیت سلامتی در جامعه نگاه کنیم، عوامل تعیین کننده سلامتی بیشتر از آن چیزی که وابسته به مراقبت‌های طبی باشد، وابسته به عوامل اجتماعی تاثیر گذار بر روی سلامت است که مهترین آنها عوامل اقتصادی، تحصیلات، شغل، وضعیت محیط کار و تجارب دوران کودکی و…است.

با تمرکز بر پیشگیری؛ اینکه ما اجازه ندهیم افراد بیمار شوند، متخصصان پزشکی اجتماعی مدیریت برنامه‌های سلامتی و طراحی و اجرای آن را به نحوی انجام می‌دهند که تعالی سلامت  بتواند در جامعه به بهترین شکل و با کمترین هزینه اتفاق بیفتد.

اگرچه که امکان ارائه خدمات پیشگیری در مطب توسط متخصصان پزشکی اجتماعی وجود دارد اما معمولا بیشترین بازده در کارآیی پزشکی اجتماعی وقتی خواهد بود که ما مدیریت سلامت یک جامعه و جمعیت بزرگ را بر عهده داشته باشیم.

*شما بیشتر در سیاست‌های کلان بهداشت نظر می‌دهید؛ الان با توجه به اپیدمی کرونا در ایران نقطه ضعف را در کجا می‌بینید؟

مهمترین مشکلاتی که داریم و ما به وزارت بهداشت نیز منعکس کردیم این است که در هیچکدام از نشست‌های مشورتی از متخصصان پزشکی اجتماعی دعوت نشده و مشورت گرفته نشده است.

علت این است که چون ما به صورت جامع به موضوعات نگاه می‌کنیم؛ مثلا به این توجه می‌کنیم که برای نمونه اکنون راهنمایی و رانندگی اعلام می‌کند فلان نقطه توقف مطلقا ممنوع باش، آیا حالا برای این اعمال محدودیت در توقف پارکینگ در نظر گرفته شده یا خیر.

در حالی که این (راهنمایی و  رانندگی) فقط به مسیر و اقدام خود توجه دارد، اما اینکه هر تصمیمی که می‌گیریم تاثیر گذار بر خیلی مسائل خواهد بود و باید به صورت جامع دیده شود. در همان ابتدا نیز انجمن علمی ما ده‌ها مکاتبه با وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا داشت و گفتیم اصولی که برای کنترل همه گیری است، اینهاست.

*اکنون مهمترین راهکار برای مدیریت موضوع کرونا چیست؟

مهمترین چیزی که در موچ چهارم اتفاق افتد تجمعات بود. مراکز خرید باز شد. در موج چهارم پروتکلها رعایت نشد و … در صورتی که ما از همان ابتدا گفتیم که باید از همه ظرفیت‌ها استفاده کنید تا حداکثر امور و خدمات به صورت غیر حضوری صورت گیرد. چیزی که جزو برنامه چند ساله دولت بوده که بخواهند دولت الکترونیک را فراهم کنند.

الان شما به بسیاری از مراکز دولتی که مراجعه می‌کنید باید برای کارهای بسیار ساده‌ای چندین مرتبه مراجعه کنید تا یکی پاسخگو باشد؛ در صورتی که 90 درصد آنها قابل تبدیل شدن به فرآیندهای الکترونیک هستند.

مشابه آن چیزی که پیش از این باید به شعب بانک مراجعه کردیم، الان می‌توان در بستر الکترونیک و گوشی همراه انجام داد اما باز به بانک مراجعه می‌شود. برخی امور مانند امور خدماتی که شهرداری‌ها می‌خواهند انجام دهند، یا در تامین ارزاق و اقلام ضروری زندگی نیز همین طور است و افراد باید براساس کد ملی ثبت خرید داشته باشند؛ مثل فروشگاه‌های دیجیتالی که وجود دارد.

استفاده از بسترهای الکترونیک برای اینکه ما فاصله گذاری را ایجاد کنیم به سادگی قابل انجام است. اینکه به بخش خصوصی امکان بدهیم تا از این فرصت استفاده کند. متاسفانه برخی افراد هستند که در هر زمانی دنبال منافع خودشان هستند. بالاخره ما فروشگاه‌های دیجیتالی زیادی داریم که باید به آنها امتیازاتی داده شود؛ حالا در این میان سود و انتفاعی نیز ببرند.

* با توجه به توضیحاتی که ارائه کردید و مشاهده آنچه تصمیمات در جامعه ظهور و بروز کرده است، نقطه ضعف ستاد ملی مقابله با کروناکجاست و خلا موجود چه چیزی است؟

نکته بسیار مهم این است که تصمیم گیری قاطع نیست و تصمیم سازان  از جامعه جدا هستند. آنکه تصمیمی گیری می‌کند و مثلا بگوید رستورانها فعالیت نکنند اما اگر نداند که رستورانها با چه ظرفیت خدمات می‌دهند و استانداردها رعایت می‌شود یا خیر؟ در صورتی که نظارت و شناسایی مشکلات مردم نیز بسیار کلیدی است. باید راهکار ارائه شود تا مشکلات رفع شود و تاب آوری بیشتر شود.

نکته مهمی که وجود دارد تعداد زیادی از مسؤولان در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران از جامعه جدا هستند و افرادی هستند که به صورت «می‌گویند» کار می‌کنند؛ یعنی کسان دیگری برای آنها خبر می‌آورند و ارتباط مستقیمی با آنچه در جامعه می‌گذرد، ندارند. نکته مهم دیگر اینکه  اگر کسی مسؤولیتی دارد باید با خبر باشد از اینکه در جامعه چه چیزی می‌گذرد. وقتی من مسؤول به حقوقم وابسته نشوم و چند ممر درآمد داشته باشم اگر چند ماه هم حقوق ندهند اصلا متوجه نمی‌شوم. این موضوع باعث می‌شود متوجه نشوم همکارانم چگونه زندگی را می‌گذرانند.

*پیشنهاد عملی شما درباره مدیریت بهتر کرونا با توجه به وضعیت شیوع بیماری و میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی چیست؟

بحث کرونا بحث بسیار پیچده‌ای است؛حتی کشورهایی که از نظر اقتصادی وضعیت خیلی خوبی دارند نیز اکنون با مشکلات جدی روبرو هستند. کشور ما با توجه به شرایط خود، می‌توانسته شرایط خیلی بهتری داشته باشد؛ کما اینکه در موج سوم که کنترل شد این موضوع حاصل چه بود؟

بالاخره بحث پیشگیری که از در منزل باید اتفاق می‌افتد.  رهگیری افراد مبتلا، قرنطینه، جدا سازی و حمایت و توجه در قالب طرح شهید سلیمانی اجرا شد؛ اما این طرح متوقف شد و آنچه باید، ادامه پیدا نکرد. نکته بسیار مهم  این است که در شرایطی که  فکر می‌کنیم وضعیت عادی است اتفاقا باید نگران تر باشیم؛چراکه در شرایط بحرانی که هرکسی می‌داند چکار کند.

اتفاقا طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی توجه می‌کند آن زمان که شرایط مطلوب است بیشترین نگرانی را داریم؛ یعنی بعد از این آرامش قرار است چه طوفانی اتفاق بیفتد و هرگز ما شعارهای چنین و چنان نداریم؛ چون هنوز زمان مانده که وضعیت چه شود.

ما همان زمان که بحث خرید واکسن در دنیا مطرح بود، مکاتبه کرده و گفتیم هرچه می‌توانید واکسن بخرید. ما فرصت تهیه واکسن در آن فازی که این شرکتها خودشان هم نمی‌دانستند که بالاخره واکسن شان خوب از آب در می‌آید و کشورها استقبال می‌کنند یا نه از دست دادیم؛ یک فرصت کلیدی بود که کشورها پیش خرید کردند. حتی الان با کشورهایی که ما ارتباط خوبی داریم موضوع تبادل پول و منابع یکی از مشکلاتی است که با آنها درگیر هستیم.

نکته بسیار مهم این است که این یک مطالبه گری جهانی بوده و هست و باید باشد که توزیع واکسن در دنیا به صورت عادلانه اتفاق بیفتد. کوواکس باید فعال باشد و گروه‌هایی از وزارت بهداشت رایزنی کنند. الان گفتند بخش خصوصی واردات کند. باید واکسن سریعتر تهیه شود. ما فرصت کلیدی برای تهیه واکسن را از دست دادیم اما راهکارهایی مثل فاصله گذاری اجتماعی، قرنطینه و جداسازی افراد مبتلا باید ساختارمند انجام شود.

در خصوص خدمات الکترونیکی و ارائه خدمات در این بستر نیز ما مکاتبه‌ای با معاون آموزشی وزارت بهداشت انجام دادیم و گفتیم باید از این فرصت استفاده کنیم و ارائه مراقبت، تشخیص و درمان برپایه وب و کمک دانشجویان پزشکی انجام شود تا افراد به صورت برخط مشورت بگیرند و به جای اینکه فرد بیمار در بیمارستان دیگران را آلوده کند، در منزل به وسیله سامانه‌هایی خدمات دریافت کند و این سامانه‌ها باید به مراکز ارائه خدمات متصل شوند.

علت بی تفاوتی مردم نسبت به توصیه‌های بهداشتی

اگر سامانه‌ای را راه اندازی کردیم و به شرایط خوبی رسیدیم آن را متوقف نکنیم. اگر کرونا را کنترل کردیم می توانیم همیشه برای همه بیماریها مانند فشار خون استفاده کنیم؛ چون هزینه‌ها و رفتارو آمدها را کنترل می‌کند؛ضمن اینکه باید بدانیم کرونا اولین بیماری که برای بشر مشکلات ایجاد کرده نبوده و نخواهد بود. باید ما خودمان را برای شرایط بحرانی آماده کنیم.

* چرا بسیاری از مردم نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی بی تفاوت شده‌اند؟

باید ببینیم عادی سازی از کجا شروع می‌شود؟وقتی من مسؤول اصلی با افتخار بگویم دیگر تمام شد و به موفقیت رسیدیم و اکنون همه چیز عادی و تحت کنترل است، در این شرایط افراد عادی چه تلقی خواهند داشت.

نکته مهم دیگر اینکه اگر ما درک صحیحی از شرایط مردم و حمایت از آنها را بکار نبرده باشیم آنها چقدر تبعیت می‌کنند؟ باید اقدامات و محدودیت‌ها با هم همخوانی داشته باشند. نظارت بسیار بسیار مهم است.

*گرفتن مالیات هدفمند راه برطرف کردن نابرابری

*همه از رعایت پروتکلها می گویند و اینکه بسیاری از فعالیتها باید تعطیل باشد؛ حالا یکسری افراد روز مزد هستند برای اینها چه باید کرد؟ بالاخره شرایط گذران زندگی سخت است.

در سیستم اقتصادی که وجود دارد  نظام اقتصادی که در دنیا به صورت هدفمند موجب کار ‌آمدی نظام‌ها می‌شود همین است که منابع عمومی که دولتها از آن استفاده می‌کنند حاصل از مالیات‌هایی است که دولتها از افراد می‌گیرند و این می‌تواند نابرابری‌ها را در جامعه برطرف کند تا این اتفاق نیفتد.

یکی از چالش‌های اصلی در جامعه ما این است که هنوز هم آن نظام مالیاتی که باید، بدرستی تصویب و اجرا نشده و باید یک نظام جامع مالیاتی وجود داشته باشد تا هرکسی متناسب با کل درآمدی که از همه منابع برای دورهای زمانی مشخص دارد، مالیات بدهد. 

اما الان با شرایطی مواجه هستیم که انسانها اتفاقا در آمد‌هایی خیلی بالا دارند اما اصلا ثبت نمی‌شود. از افرادی که حقوق بگیر هستند به صورت ماکزیمم مالیات دریافت می‌شوند؛ از بنده پرسیده شد که برای نظام سلامت چه پیشنهادی دارید؟ اولین پیشنهادی که بنده داشتم و دارم برای حفظ و ارتقای نظام سلامت این است که جامعه مالیاتی را مبتنی بر کل در آمدهای افراد در دوره زمانی مشخص پیاده کنیم؛ چون اگر اقتصاد افراد، جامعه و جمعیت متناسب، برابر و شرایط عادلانه نباشد، سلامتی شما قطعا به مخاطره خواهد افتاد.

پیام های بهداشتی و هشدارها باید مداوم تکرار شود

* آقای دکتر! چرا تاب آوری مردم کم شده و به اصطلاح زود سر می‌روند؟

این موضوع به فاکتورهای مختلفی بر می‌گردد. در همه دنیا هم این مسائل وجود دارد و حتی برخی کشورها نیز افراد می‌آیند و می‌گویند استفاده از ماسک با آزادی‌های فردی ما مغایرت دارد. نکته مهمی که وجود دارد این است که استمرار پیام‌های سلامتی و هشدارها و نظام‌های پاداش و تنبیه باید وجود داشته باشد و اینها به درستی اتفاق بیفتد.

الان نگاه کنید به مصرف دخانیات هرکس که سیگار می‌کشد اتفاقا با اعتماد به نفس کامل دود سیگار را به طرف ما می‌دهد و طلبکار هم هست و اتفاقا یک نوع بزرگی احساس می‌کند. این همه درباره سیگار تعهدات بین‌المللی داریم و پروتکلها تصویب شده و در اماکن عمومی و…  وجود دارد؛ چرا نظارتی وجود ندارد.

باید شرایطی وجود داشته باشد که وقتی می‌دانیم چیزی درست است یا درست نیست؛ از آنچه که درست است حمایت کنیم و آنچه درست نیست تنبیه و مجازات شدید و متناسب با خود وجود داشته باشد تا افراد احساس نکنند که بله این کار را انجام دادیم و حالا یک جریمه خیلی کمی شدیم؛ اگر جریمه را پرداخت نکردیم هم اتفاق خاصی نخواهد افتاد.

 در رعایت پروتکلها این خیلی خیلی مهم است. اگر شما کسی هستی که پروتکلها را رعایت می‌کنید و من رعایت نمی‌کنم، اما می‌بینید که برای من هیچ اتفاقی نیفتاد اما شما که رعایت کردی مبتلا به کرونا هم شدی؛ دیگر اطرافیان شما چه نکته‌ای را می‌خواهند رعایت کنند و چه تاب آوری داشته باشند.

افراد خلافکار زرنگ به حساب می‌آیند!

* آقای دکتر! اکنون با توجه به شیوع کرونا و ایجاد محدودیت‌های ارتباطی در خصوص وضعیت روحی و روانی افراد چه کاری باید کرد؟

 بله، ببینید روابط اجتماعی محدود شده و با وجودی که پروتکلها کمتر رعایت شده  اما بالاخره زندگی طبیعی که قبل از وقوع کرونا داشتیم و می‌توانستیم داشته باشیم الان به آن شکل اتفاق نمی‌افتد. اگر قرار بر این است ما یک جامعه با نظمی داشته باشیم و افراد از آنچه به نفع شان است تبعیت کنند این باید در تمام ارکان جامعه وجود داشته باشد.

متاسفانه ما از نظر فرهنگی و اجتماعی در شرایطی هستیم که افرادی که قوانین را دور می‌زنند افراد زرنگ و موفقی به حساب می‌آیند؛ در صورتی که باید برعکس باشد. در خصوص رعایت پروتکلها نیز همین طور عمل می‌کنند، در صورتی که حتی اگر من مطمئن هستم به کرونا مبتلا نیستم اما در رابطه با دگیران و به واسطه احترامی که باید به بقیه بگذارم باید پروتکلها را حفظ کنم.

* آنچه شما به عنوان پزشکی اجتماعی  نگران آن در جامعه هستید چیست؟

مهمترین فاکتوری که وجود دارد، «نابرابری» است.این نابرابری در همه مسائل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است؛اگرچه متاسفانه در جامعه‌ای که نابرابری وجود دارد آنها که برخوردار هستند شرایط خوبی دارند اما این جامعه به هیچ عنوان رنگ خوشبختی که یک جامعه که توزیع عادلانه ثروت و خدمات برای همه افراد وجود دارد، نخواهد داشت.

انتهای پیام/

لینک خبر: https://eghtesadmand.ir/?p=28106