ارزش نظامی جاده‌ای که معادل چند لشکر نیرو بود/ درباره جاده پیروزی چه شنیده‌اید؟

خبرگزاری فارس ـ گروه حماسه و مقاومت: پس از عملیات ثامن‌الائمه (ع) سرهنگ علی صیاد شیرازی به فرماندهی نیروی زمینی ارتش منصوب شد. انتخاب او در کنار فرمانده جدید سپاه (محسن رضایی)، نزدیکی بیشتر دو سازمان ارتش و سپاه را موجب شد و این امکان به وجود آمد که فرماندهان سپاه و ارتش طرح عملیاتی جدید موسوم به کربلا را طراحی کنند.

در واقع عملیات طریق‌القدس اولین مرحله از این طرح محسوب می‌شد. ویژگی اصلی این عملیات، گذشتن از زمین‌های رملی غیرقابل‌ عبور در شمال منطقه عملیاتی (بستان) بود که سبب غافل‌گیری دشمن شد. با موفقیت در محور شمالی، موقعیت نیروهای عراقی مستقر در محور جنوبی نیز متزلزل شد و عملیات این محور هم به پیروزی رسید. در این عملیات که از هشتم تا سیزدهم آذرماه سال ۱۳۶۰ به طول انجامید، تمام اهداف تأمین شد: شهر بستان و تنگه مهم چزابه آزاد شد، همچنین تصرف چزابه سبب شد که اتصال قوای دشمن در غرب کرخه و غرب کارون گسسته شود. بدین ترتیب، توان ارتش عراق در جنوب تجزیه شد و زمینه مناسب برای پیروزی عملیات فتح‌المبین پدید آمد. (۱)

هماهنگی میان فرماندهان برای عملیات طریق القدس

طرح احداث جاده پیروزی

تدبیر سپاه این بود که هم‌زمان با اجرای مانور رخنه‌ای در جنوب کرخه و تک جبهه‌ای به خاکریز عصایی شکل، نیروهای تیپ امام حسین (ع) سپاه با عبور از مناطق صعب‌العبور رملی شمال منطقه با اجرای مانور احاطه‌ای به عمق منطقه نفوذ کرده، سپس با استفاده از این منطقه که عراق آن را عبور ناپذیر می‌دانست و از آن غافل بود، حداقل از سه محور به جناح یگان‌های دشمن نفوذ کنند و هم‌زمان با حمله به خط اول و دوم دشمن، عقبه آنان را در تنگه چزابه مورد تهدید قرار دهند. (۲)

احمد غلامپور، فرمانده قرارگاه کربلا در دوران دفاع مقدس در این‌ باره می‌گوید: نکته مهم این بود که در عرف نظامی و مباحث کلاسیک، ورود به منطقه رملی ممکن نبود، اما ما کار کارشناسی خوبی انجام دادیم و نیروهای شناسایی ما تا پشت توپخانه‌های دشمن و شهر بستان رفته بودند. نقطه‌ای را برای ورود به منطقه انتخاب کردیم که با اصول کلاسیک نظامی مغایر بود و ما تنها با تکیه‌بر ابتکارمان عمل کردیم؛ یعنی وقتی برای شناسایی می‌رفتیم و می‌دیدیم که توانسته‌ایم به آن نقطه برویم، نتیجه می‌گرفتیم که نیروی پیاده نیز می‌تواند بیاید، گروهان و گردان هم می‌تواند. در طریق‌القدس شناسایی خوبی انجام داده بودیم، ما باید نقطه قوت دشمن را درگیر می‌کردیم تا می‌توانستیم به پشت دشمن برویم، به همین دلیل محور تپه‌های رملی را انتخاب کردیم. (۳)

جاده پیروزی

بر پایه اطلاعات به‌ دست‌ آمده از منطقه رملی شمال کرخه در حدفاصل جناح شمال شرقی دشمن و ارتفاعات میشداغ، مقرر شد که عملیات در این محور به شکل احاطه‌ای انجام شود، اما مشکل اصلی این بود که برای حضور نیروهای پیاده و زرهی در مکان مناسب به‌ منظور آغاز حمله در منطقه رملی، احداث جاده تا نزدیکی نقطه رهایی ضرورت داشت، اما تا آن هنگام چنین چیزی وجود نداشت.

به همین خاطر، پیشنهادهای گوناگونی ارائه شد که با توجه به نیاز عملیات، اندیشه احداث جاده معروف پیروزی شکل گرفت تا به این وسیله امکان تردد رزمندگان اسلام با سهولت به عقبه دشمن فراهم شود. این مرحله نیاز به خلاقیت و نبوغ فوق‌العاده‌ای داشت که طرح انجام این عملیات با وجود نیروهای فعال و جوان سپاه متبلور و جرقه کار زده شد و با اقبال نیروهای متخصص و دلسوز جهاد سازندگی روبرو شد.

نمایی از عملیات طریق القدس

ما حاضریم توی تپه‌های رملی راه بسازیم!

تقی امان پور از رزمندگان عملیات طریق‌القدس و عضو جهاد سازندگی شهر سمنان می‌گوید: ابتدا هیچ‌کس نمی‌پذیرفت که ما بتوانیم آن جاده را با آن شرایط طبیعی احداث کنیم. حسین ناجیان که یکی از فرماندهان شجاع و مبتکر جهاد سازندگی در منطقه جنوب بود، به عمق منطقه تپه‌های رملی رفت و یک نگاهی کرد. وقتی برگشت با یک تیم به سمت تپه رفتند و گفتند که ما حاضریم توی تپه‌های رملی راه بسازیم، چراکه پیاده توی رمل‌ها نمی‌شد راه رفت و کار بسیار دشواری بود.

بدین منظور فرماندهان تیپ ۱۴ امام حسین (ع) از سپاه و تیپ ۳ لشکر ۹۲ زرهی اهواز، ضمن تقویت جهاد سازندگی با روانه کردن و در اختیار قرار دادن امکانات، تجهیزات و نیروهای مجرب واحدهای مهندسی یگان‌هایشان، بی‌صبرانه در انتظار نتایج کار بودند، زیرا احداث جاده خاکی در داخل رمل‌ها سبب می‌شد نیروهای پیاده و زرهی تپه‌های غیرقابل‌ عبور را به‌ سرعت درنوردند و همه نیروهای عمل‌کننده بتوانند در شب عملیات از جاده استفاده کنند.

راهی که چندین لشکر ارزش داشت

اتفاقی نادر در یک عملیاتی خاص

حدود ۸۰ کامیون کمپرسی بدون وقفه، خاک را از تپه شحیطیه (حوالی الله‌اکبر) حمل می‌کردند و در مسیر تعیین‌شده روی رمل‌ها می‌ریختند. سپس این خاک‌ها با انواع ماشین‌های جاده‌سازی، پخش و در رمل کوبیده می‌شد. برای سهولت حرکت، تپه‌های بلند رملی بریده و شیب مناسبی برای جاده ایجاد شد. شن‌های موجود در منطقه، فوق‌العاده نرم و روان و به‌ صورت تپه‌های وسیع گسترده شده بود. بادهای تند منطقه، شن‌های نرم را جابجا می‌کرد و سبب محو شدن جاده می‌شد. برای مقابله با این پدیده، تلاش‌گران جهاد با استفاده از هر وسیله موجود، از بیل دستی گرفته تا لودر، همواره به پاک‌سازی جاده مدفون‌شده در زیر شن‌های روان می‌پرداختند.

کار احداث جاده، اتفاقی نادر بود که توجه همه را به خود جلب و همه نگاه‌ها از فرماندهان تا نیروهای شناسایی را معطوف خود کرده بود و همگان با شور و شعف خاصی مراحل گوناگون آن را دنبال می‌کردند.برای اینکه دشمن به احداث این جاده، حساس نشود، بیشتر کار ساخت آن در شب انجام و در روز مسیر احداث‌شده استتار می‌شد تا دشمن با گرفتن عکس هوایی از منطقه یا از طریق هلیکوپترهای گشتی شناسایی، نتواند به وجود آن و به‌خصوص به جهت تک رزمندگان پی ببرد. مسؤولان طرح قول داده بودند که تا ظهر روز ششم آذر، کار ساخت جاده به پایان برسد و جاده آماده بهره‌برداری شود.

خوشحالی رزمندگان اسلام حاضر در عملیات طریق‌القدس

با وجود پیش‌بینی اولیه برای احداث جاده‌ای به طول ۲۰ تا ۲۵ کیلومتر، به دلایل گوناگون از جمله کمبود وقت، تعجیل برای اجرای عملیات و جلوگیری از کشف منطقه نبرد از طرف دشمن، تنها حدود ۱۵ کیلومتر از جاده تا دیدگاه دوم به پایان رسید و از آنجا به بعد نیز به دلیل وجود زمین‌های محکم بین تپه‌های رملی، نیاز به وجود جاده تا دیدگاه سوم نبود.

ارزش نظامی جاده‌ای که معادل چند لشکر نیرو است

از دیدگاه ۲ تا دیدگاه ۳ که جاده‌سازی میسر نشد، برای مشخص بودن امتداد مسیر و جلوگیری از گم‌شدن و انحراف خودروها و رزمندگان در شب، به فاصله هر ۱۰۰ متر، دستک‌های کوتاه چوبی و آهنی نصب و فانوس‌های کوچکی به آن‌ها آویخته شدند و به‌ این‌ ترتیب، مسیر مناسبی در عمق رمل‌ها و تقریباً موازی با امتداد جناح شمالی محل استقرار نیروهای دشمن به طول ۱۰ کیلومتر ایجاد و امکان عبور نیروها، دور زدن متجاوزان و دستیابی سریع به پهلو و عقبه نیروهای اشغالگر فراهم شد.

به دنبال پیشرفت کار، ارزش واقعی احداث جاده در دل رمل‌های نفوذناپذیر بیشتر از گذشته نمایان شد؛ به گفته سرهنگ علی صیاد شیرازی ارزش نظامی چنین جاده‌ای معادل چند لشکر نیرو بود. با احداث این جاده دسترسی رزمندگان در خیز اول عملیات به توپخانه و عقبه دشمن در ارتفاعات دارالشیاع و پل ابو چلاچ در شمال کرخه و شهر بستان امکان‌پذیر شد.

به‌ این‌ ترتیب در مدت حدود ۳ هفته، جاده پیروزی آماده شد. تلاش شبانه‌روزی همه دست‌اندرکاران احداث جاده پیروزی به دلیل جسارت، شجاعت، خلاقیت و کارآمدی نیروهای دلسوز مردمی، جهاد سازندگی دامغان، سمنان و خراسان، اقدام برجسته مهندسی جنگ بود که با امکانات و تجهیزاتی محدود، اما با اراده‌ای آهنین از مرحله نظر، مشاوره و طراحی؛ به مرحله اجرا رسید و پایان یافت. (۴)

منابع

۱ـ رشید، محسن، اطلس جنگ ایران و عراق (فشرده نبردهای زمینی)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، ۱۳۹۹.
۲ـ لطف‌الله زادگان، علیرضا، روزشمار جنگ ایران و عراق، آزادسازی سرزمین‌های ایران؛ گام دوم: بستان (جلد ۱۶)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، ۱۳۹۴.
۳ـ فصلنامه نگین ایران، شماره ۵۰، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، پاییز ۱۳۹۹.
۴ـ لطف‌الله زادگان، علیرضا، روزشمار جنگ ایران و عراق، آزادسازی سرزمین‌های ایران؛ گام دوم: بستان (جلد ۱۶)، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ اول، ۱۳۹۴.

انتهای پیام/