کمبود پزشک، درد کهنه نظام سلامت/ مقاومت انحصارطلبان در برابر تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی!

گروه سلامت خبرگزاری فارس –  دسترسی به پزشک یکی از مولفه‌هایی است که در روند درمان بیماران اثرگذار است و اگر در کمترین زمان ممکن دسترسی به پزشک صورت نگیرد، می‌تواند آسیب‌هایی را به بیمار وارد کند. در همین زمینه در چند سال اخیر تعداد زیادی از نمایندگان مجلس نسبت به دسترسی نامناسب مردم حوزه انتخابیه خود به پزشک انتقاداتی را بیان کردند و خواستار حل مسئله کمبود پزشک در کشور شدند. در این زمینه معین الدین سعیدی، نماینده مردم چابهار در مجلس با انتقاد از کمبود پزشک در استان سیستان و بلوچستان گفت که در تمام حوزه نمایندگی من از جاسک تا راسک که شامل ۶ شهرستان است، تنها یک متخصص عفونی وجود دارد!

اعتراض به کمبود پزشک تنها به نمایندگان مناطق محروم کشور محدود نمی‌شود و حتی نمایندگان شهرهای بزرگ هم نسبت به این موضوع معترض هستند. برای مثال محمدحسن آصفری، نماینده مردم اراک در مجلس در توصیف وضعیت دسترسی مردم اراک به پزشک می‌گوید: ساعات بسیاری از شبانه روز درمانگاه‌ها به دلیل نبود پزشک تعطیل است. بیماران اورژانسی برای ویزیت اولیه باید با معطلی به شهرهای دیگر اعزام شوند. پزشک عمومی هم یک روز در درمانگاه مستقر است، روز دیگر باید برای سرکشی به مناطق بدون پزشک سفر کنند. در خصوص دسترسی به پزشک متخصص باید گفت که پزشک متخصص نیست.

وضعیت به گونه‌ای است که حتی رئیس سازمان نظام پزشکی هم به این موضوع اعتراف می کند و می گوید : به دلیل عدم استقبال پزشکان از ادامه تحصیل در رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی ممکن است در سال‌های آینده با بحران کمبود متخصص مواجه و ناچار شویم بیماران را برای ادامه درمان به کشور‌های دیگر بفرستیم، اما وی وقتی پای ماجرای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان رشته‌های پزشکی به میان می‌آید بی‌آنکه نگران آشکار شدن تعارض منافع در تناقض کلامش شود، می‌گوید: ما به هیچ عنوان در مقایسه با کشور‌های منطقه کمبود پزشک نداریم و وضعیت‌مان بسیار هم خوب است.

در همین راستا وزارت بهداشت، فرهنگستان علوم پزشکی کشور، سازمان نظام پزشکی و کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای از رئیس‌جمهور خواسته‌اند طرح افزایش ظرفیت پزشکی از دستور کار خارج شود، اما آنطور که دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خبر داده است، مصوبه افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی به قوت خود باقی است.

*ماجرای قدیمی کمبود پزشک

ماجرای قدیمی کمبود پزشک در کشور و چالش‌هایی که از این خلأ گریبانگیر مردم شده، موضوع جدیدی نیست. مواجهه با صف‌های طولانی در مطب برخی پزشکان، دیدن چادرهای بیمارانی که از شهرستانهای دیگر برای درمان به تهران آمده اند و حتی جان باختن بیماران به دلیل دسترس نبودن پزشکان متخصص نتیجه عدم‌دسترسی عادلانه مردم در نقاط مختلف کشور به پزشک است.

با وجود همه این مشکلات اما مقاومتی سخت در صنف پزشکان برای افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی وجود دارد و وقتی صحبت از افزایش ظرفیت می‌شود سردمداران صنف پزشکان موضع گیری شدیدی از خود نشان می دهند تا نقش تعارض منافع در نظام سلامت را بیش از پیش آشکار کنند.

*طرح افزایش ظرفیت پزشکی از دستورکار شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شود

چند هفته پیش منصور کبگانیان، قائم مقام ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی از مصوبه افزایش حداقلی پذیرش ۳ هزار دانشجوی پزشکی به ظرفیت موجود کشور طی بازه زمانی حداقل پنج سال خبر داد. این مصوبه آنچنان منافع افزایش ظرفیت پذیرش ۳ هزارتایی طی پنج سال با واکنش‌های تندی از سوی صنف پزشکان همراه بود، به گونه‌ای که بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت، دکتر علیرضا مرندی رئیس فرهنگستان علوم پزشکی کشور، دکتر محمد رئیس‌زاده رئیس سازمان نظام پزشکی و دکتر حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای از آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی خواستند طرح افزایش ظرفیت پزشکی از دستورکار شورای عالی انقلاب فرهنگی خارج شود. هرچند ارسکان جمعه پزشکی مدعی شده اند که در کشور هیچ کمبود پزشکی وجود ندارد اما آمار و ارقامی که توسط کارشناسان ارائه  می شود روایتگر چیزی خلاف این ادعا است.

*ایران در بین کشورهای منطقه وضعیت خوبی ندارد

سرانه پزشک در ایران ۱۱.۸ به ازای ۱۰ هزار نفر جمعیت است درحالی‌که این آمار در کشورهای پیشرو در حوزه سلامت بین ۳۰ تا ۵۰ است. ایران در منطقه نیز از جایگاه مناسبی برخوردار نیست و از بین ۲۵ کشور منطقه، در رتبه بیستم و پایین‌تر از کشورهایی مانند عربستان، تاجیکستان، قرقیزستان و ترکیه قرار دارد.

سرانه پزشک متخصص در ایران ۵۹ پزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر است که این آمار برای کشورهای اروپایی عمدتاً بیش از ۲۵۰ تا ۳۵۰ است. ایران در بین کشورهای منطقه نیز وضعیت خوبی در سرانه پزشک متخصص ندارد.

سرانه دندانپزشک در کشور ایران ۳۳ دندانپزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر است، در حالی که میانگین سرانه کشورهای پیشرو در حوزه سلامت ۸۰ دندانپزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر است. این کمبود موجب عدم دسترسی مردم بسیاری از مناطق کشور به دندانپزشک شده است. از طرفی با توجه به اینکه عمده هزینه خدمات دندانپزشکی مربوط به دستمزد دندانپزشک است، این کمبود موجب افزایش جدی در قیمت این خدمات شده، به طوری که بسیاری از مردم به دلیل هزینه‌های بالای دندانپزشکی امکان استفاده از این خدمات را ندارند.

*توزیع نامتوازن پزشکان​

علاوه بر کمبود کلی پزشک در کشور، توزیع نامتوازن پزشکان موجب تشدید مسئله در مناطق کمتر برخوردار شده است. حدود ۴۵ درصد از پزشکان متخصص در شهر تهران (با ۱۱ درصد جمعیت کشور) حضور دارند که معنی آن وخامت بیشتر کمبود پزشک متخصص در شهرستان‌ها است؛ در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد جمعیت کشور در مناطقی هستند که سرانه پزشک آنها کمتر از ۳۸ پزشک به ازای ۱۰۰ هزار نفر است. این آمار نشان دهنده وضعیت فاجعه بار دسترسی به پزشک در بسیاری از مناطق کشور است. دسترسی ناکافی به پزشک به ویژه متخصص در این مناطق موجب سفرهای درمانی به مراکز استان‌ها و تهران شده است.

*حمایت ۱۶۵ نفر از نمایندگان مجلس از افزایش ظرفیت پزشکی

از سوی دیگر، ۱۶۵ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، در نامه‌ای به رئیس جمهور، از طرح افزایش ظرفیت دانشجویان پزشکی حمایت کرده اند. در نامه این نمایندگان آمده است: «متأسفانه کمبود پزشک به ویژه پزشک متخصص، نظام سلامت را در برابر بحران‌هایی همچون پاندمی کرونا بسیار آسیب پذیر کرده است به گونه‌ای که در پیک‌های پی در پی، موضوع کمبود پزشک عامل اصلی افزایش فشار بر کادر درمان و تهدیدی جدی برای سلامت مردم در حوزه‌های انتخابیه بوده است.

با وجود اختلافات موجود بر سر سرانه پزشک، متأسفانه تمام سناریوهای مطرح شده در نهادهای مختلف، نشان دهنده کمبود شدید پزشک و دندانپزشک نسبت به جمعیت کشور در مقایسه با منطقه و کشورهای پیش رو در نظام سلامت است. از طرفی باید به این نکته توجه کرد که کشور در آستانه بحران سالمندی جمعیت قرار دارد که موجب افزایش شدید نیاز به خدمات پزشکی خواهد شد. در صورت عدم افزایش ظرفیت تربیت پزشک کافی برای پاسخگویی به نیازهای سالمندان، هزینه سنگینی به مردم و کشور تحمیل خواهد شد و ممکن است همانند ابتدای انقلاب مجبور به واردات پزشک شویم.

ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور در اقدامی بجا و قابل تقدیر، افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی رشته پزشکی به میزان سالانه ۳ تا ۵ هزار نفر به مدت ۵ سال را مصوب کرده است، اما متأسفانه این اقدام از سوی نهادهای صنفی پزشکی به شدت مورد هجمه قرار گرفته و این نهادها با نامه نگاری با شما درخواست خروج این مصوبه از دستور کار شده اند.»

* محدود کردن شتاب افزایش ظرفیت پزشکی

رفتار فعالان صنفی در مواجه با کمبود پزشک نشان می‌دهد که برخی از آن‌ها در ابتدا از پذیرش کمبود پزشک در کشور امتناع می‌کردند اما با مشخص شدن ابعاد بحران، کمبود پزشک و ضرورت افزایش ظرفیت رشته پزشکی را پذیرفته و اینبار به دنبال محدود کردن شتاب افزایش ظرفیت هستند. رویکردی که متاسفانه در برخی از مسئولان وزارت بهداشت که به علت پزشک بودن تعارض منافع هم دارند دیده می‌شود.

در این میان جای امیدواری است که این بار تصمیم گیری درباره ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی در شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت می‌گیرد که کم‌ترین تعارض منافع را دارد و می‌تواند با افزایش مناسب ظرفیت رشته پزشکی، موجب افزایش دسترسی مردم اقصا نقاط کشور به پزشک شود.

انتهای پیام/