به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم، لطف‌الله فروزنده فعال سیاسی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و معاون پارلمانی دولت دهم در گفتگویی با موضوع نقش مردم در نظام جمهوری اسلامی ایران و به خصوص در عرصه انتخابات به واکاوی فرآیند انتخابات و مشارکت مردم در تعیین رئیس‌جمهوری کارآمد پرداخت.
بخش‌های مهم این مصاحبه با برنامه راهبرد رادیو گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
جایگاه مردم در نظام جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟
فروزنده: نظام جمهوری اسلامی واقعاً یک نظام مردمی است. اصولاً مردم بودند که انقلاب کردند، خون دادند و نظام را تشکیل دادند. بیش از 98 درصد رای دادند و نظام شاهنشاهی را کنار گذاشتند و نظام جمهوری اسلامی را انتخاب کردند.
از همان روزهای اول انقلاب حضرت امام نقش ویژه‌ای را برای مردم قائل شدند. مردم بودند که بعد از اینکه نظام جمهوری اسلامی را مستقر کردند به قانون اساسی رای دادند. در قانون اساسی ما هم واقعاً ساختارش بر دو اصل استوار است. یک اصل اصل اسلامی بودن نظام است، یکی مردمی بودن است.
رهبری نظام به صورت غیر مستقیم توسط خبرگان انتخاب می‌شود. رئیس جمهور که بالاترین مقام اجرایی کشور است توسط مردم مستقیم انتخاب می‌شود. نمایندگان مجلس شورای اسلامی که نقش بسیار مهمی در کشور دارند هم توسط مردم انتخاب می‌شوند. شوراهای شهرها و روستاها هم توسط مردم انتخاب می‌شوند و اصولا یکی از مولفه‌های مهم قدرت نظام ما مردمی بودن است به همین جهت حضور مردم در صحنه های مختلف چه راهپیمایی‌ها چه حمایت‌هایی که لازم است انجام شود چه در انتخابات معنی‌دار بوده و به عنوان یک مولفه قدرت روی آن حساب می‌شود.
** حضور مردم در انتخابات موجب عقب‌نشینی دشمن می‌شود
هر وقت که مردم حضور پرشکوه و در صحنه‌ای داشتند دشمنان عقب‌نشینی کردند و حساب ویژه‌ای را برای مردم ما باز کردند. هدف اصلی نظام این است که زمینه رشد معنوی و مادی را فراهم کند.
اگر اصل سوم قانون اساسی را نگاه کنید، 16 ماموریت برای نظام ما تعریف کرده است که تمامی آن‌ها حول محور خدمت به مردم است. نظام صد درصد مردمی است و خوشبختانه ارتباطی که بین مردم و رهبری و ارکان نظام وجود دارد کاملاً یک ارتباط دوطرفه است.
به چند فاکتور مهم اشاره کردید از جمله این که یکی از مولفه‌های قدرت نظام جمهوری اسلامی حضور مردم در عرصه های مختلف است. با توجه به اینکه مخالفان جمهوری اسلامی بر انتخابات ریاست‌جمهوری تمرکز کردند و تلاش دارند مولفه قدرت را به نوعی کم‌رنگ کنند، نظر شما چیست؟
فروزنده: استراتژی دشمن از ابتدا این بود مردم را نسبت به مسائل انقلاب بدبین و دلسرد کند. در این رابطه از ابزارهای مختلف هم استفاده کرده است. دشمن تهدید نظامی کرد اما نتوانست. اکنون از رسانه استفاده کرده است. غول‌های رسانه‌ای به شدت در کشور کار می‌کنند.
تحریم‌های مختلف و تحریم‌های اقتصادی که این چند سال وجود داشته نیز همه به این هدف انجام شد که مردم دلسرد شوند، در صحنه‌ها کمتر حضور پیدا کنند و شکافی بین مردم و نظام ایجاد شود.
دشمنان به خوبی می‌دانند تا وقتی که مردم طرفدار نظام و پشتیبان آن هستند، آمادگی دارند در راستای اهداف عالیه نظام جان‌فشانی کنند، درنتیجه دشمن کاری نمی‌تواند بکند و این مولفه‌ی بسیار مهم در قدرت بازدارندگی است.
حضور مردم باعث می‌شود که دشمن چشم طمع نداشته باشد و از اینکه بخواهد حرکتی علیه ملت انجام دهد، ناامید شود. مشی امام این بود تا مردم را به صحنه بیاورد و دشمن را منفعل کند.
اکنون در آستانه یک انتخابات مهم قرار داریم. سال 1400 سال خاصی است. ما در یک چالش جدی با نظام استکبار هستیم. گفتمان مقاومت در دنیا شکل گرفته، پیروز شده و جایگاه خودش را پیدا کرده است. آمریکا دچار بحران و اختلاف داخلی شده است. رهبری فرمودند که به هیچ وجه کوتاه نخواهیم آمد و آمریکا باید به تعهداتش عمل کند. ما راستی‌آزمایی می‌کنیم، در صورتی که مطمئن شویم، برجام را دنبال می‌کنیم. ایران در شرایطی است که از نظر بین‌المللی جایگاه ویژه‌ای دارد. آمریکا به مذاکره نیاز دارد.
اکنون مردم انتظار دارند یک دولت تازه نفس و با رویکرد تحولی بیاید. مشکلات شدید اقتصادی داریم و مردم تحت فشار هستند. امیدواریم دولتی بیاید که این مشکلات را حل کند. دشمن طراحی‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی کرده و به دنبال ایجاد ناامیدی در بین مردم است.
دشمن می‌داند اگر دولتِ قدرتمند و با مشارکت گسترده مردم تشکیل شود و کارآمدی لازم را هم داشته باشد، مجبور به عقب‌نشینی است و ایران گام بلندی برخواهد داشت.
** مشارکت در انتخابات نشان‌دهنده درک سیاسی مردم ایران است
موضوع مشارکت در کشورهای دیگر هم مطرح است، اما تفاوتی که در ایران دارد این است که در جمهوری اسلامی بر مشارکت حداکثری اهمیت داده می‌شود به خاطر این که مشروعیت سیستم را می‌رساند و مولفه قدرت نیز محسوب می‌شود.
فروزنده: کشورهای غربی یک ساختار حزبی دارد. احزاب ایفای نقش می‌کنند. در چهل سال گذشته انتخابات‌هایی که در آمریکا شده و انگلیس برگزار شده رقابت بین دو حزب بوده و اشخاص مطرح نبودند. مردم تحت تاثیر احزاب و رسانه‌ها در انتخابات شرکت می‌کنند و مشارکت‌شان جز انتخابات اخیر آمریکا آن هم به دلیل شرایطی که ترامپ ایجاد کرده بود، بالا رفت. اما معمولاً مشارکت حدود پنجاه و کمتر از آن بوده است. در فرانسه و آلمان هم به همین شکل است.
در کشور ما انقلاب توسط مردم ایجاد شده است. الگوی انقلاب مردمی در جهان، انقلاب اسلامی مردم ایران است. در انقلاب‌های کشورهای آمریکای لاتین یک رهبری پشت قضیه بوده است.
انقلاب‌ها سیاسی و اجتماعی هستند، انقلاب مردم ایران آخرین انقلاب قرن بیستم و انقلاب اجتماعی بود؛ یعنی غیر از اینکه سیستم تغییر پیدا کرد، سیاست‌ها، ارزش‌ها و هنجارها هم تغییر کرد.
فروزنده: انقلاب اسلامی بر اساس اعتقادات مردم شکل گرفت و به همین دلیل مورد بحث جدی در محافل علمی است. انقلاب اسلامی قدرت گفتمانی دارد و گسترش پیدا می‌کند، چراکه با اعتقادات، باورها و دیدگاه‌های مردم رو‌برو است.
انقلاب اسلامی همزمان با افول کمونیست و تفکرات کمونیستی شد و خداپرستی دوباره شکل گرفت. خداپرستی ما را دعوت به مبارزه اجتماعی و نوسازی می‌کند. بشر به دنبال بهبود وضع است. انجام این کار برمبنای دین، الگویش نظام جمهوری اسلامی است و این یک موضوع مهم است.
بنابراین انقلاب اسلامی یک انقلاب عمومی است که هم مردم نقش دارند و هم ایدئولوژیک است. کمتر جایی پیدا می‌شود که مردم حاضر باشند برای انقلاب‌شان جان‌فشانی کنند. چون انقلاب اسلامی، ایدئولوژیک و اعتقادی است.
نظام جمهوری اسلامی متعلق به مردم است و برای مردم تشکیل شده است. اگر روزی شکافی بین مردم و نظام ایجاد شود، چیزی باقی نمی‌ماند. این نظام بنا ندارد بر اساس زور اداره شود. نظام‌های دیگر تک حزبی اداره و افکار مردم را تغییر می‌دهند یا اینکه از قدرت نظامی استفاده می‌کنند.
از این رو حضور مردم، بصیرت مردم و سیاسی بودن مردم مهم است. انقلاب اسلامی آمده تا به مردم بصیرت، رشد و آگاهی بدهد. این‌ها خودش را در مشارکت مردم نشان می‌دهد.
این تنها مربوط به بحث سیاسی نیست. اگر حضور مردم نباشد، مسائل اقتصادی هم حل نمی‌شود. در حوزه اقتصاد به مردم بها نمی‌دهیم. در ماجرای کرونا مردم به میدان آمدند. یکی از اصول اقتصادی مقاومتی نقش دادن به مردم است، اما دولتمردان هنوز زیر بار این قضیه نرفتند.
** قدرت ایران به پشتوانه حضور مردم در صحنه‌های مختلف است
میشل فوکو وقتی به ایران آمد و انقلاب ایران را دید. در تشریح انقلاب ایران گفت که این یک رهبر مذهبی دارد. این رهبر یک شاخصه دارد و آن هم این است که پیوند میان او و مردم بسیار عمیق است. باتوجه به این گفته نقش مردم بر مبنای فقه و مذهب در جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟
فروزنده: امامین انقلاب واژه “جمهوری اسلامی ایران” را یک عبارت می‌دانند و دو عبارت نیست. برخی نظام را تشکیل شده از دو بخش جمهوریت و اسلامیت می‌دانند، اما جمهوری اسلامی یک واژه است.
این واژه را امام از متن فقه استخراج کردند و مفهومش این است که مردم مسلمان هستند. مردم مسلمان، اسلام را به عنوان دین و حکومت خود انتخاب کردند و بر اساس اعتقاداتشان به آن وفادار هستند.
از این رو ارتباط مردم با رهبری عمیق است و این مربوط به امروز و دیروز نیست. این موضوع پس از غیبت صغرا شکل گرفته است. فقها نواب عام امام زمان هستند. امام خمینی به تأسی خیلی از علمای بزرگ مثل شیخ مفید، مرحوم نایینی، نراقی نظریه‌پردازی و نظریه ولایت فقیه را شکل دادند.
مشروعیت ولی فقیه به لحاظ نیابت بودنش است. مشروعیت از جانب خداست و مردم مقبولیت می‌دهند. ائمه منصوب خداوند هستند. حضرت علی (ع) در ماجرای غدیر از سوی خدا منصوب شدند.
امام بحث‌های ولایت‌فقیه را از سال 42 در نجف شروع کردند. در سال 57 دیگر مردم آمادگی تشکیل حکومت اسلامی را داشتند. فقها نقش مهمی در ارتباط با مردم دارند. در تاریخ معاصر ماجرای قصه تنباکو را داریم. امروز نیز شاهد هستیم که مردم فرزندان خود را همچون سال‌های دفاع مقدس، برای مبارزه با داعش روانه کشورهای سوریه و عراق می‌کنند. این‌ها باورهای مردم است.
از سال 68 که تهاجم فرهنگی به وجود آمد، تمام تلاشش این بود تا به اعتقادات و باورها آسیب بزند. تا وقتی که مردم اعتقاد دارند حکم ولی فقیه، حکم امام زمان است و معتقدند هر قدم مثبتی در این دنیا بردارند، در آخرت پاداشش را دریافت خواهند کرد، نظام پابرجاست.
در چهل سال گذشته ریزش‌هایی داشتیم، اما رویش‌هایی هم شکل گرفت. حاج قاسم سلیمانی یک الگوی تمام عیار و تربیت‌شده نظام جمهوری اسلامی و مکتب امام است. خودش نیز یک مکتب شد.
جایگاهی که اکنون ایران دارد با گذشته قابل مقایسه نیست. امروز جمهوری اسلامی و مردم ایران در منطقه حرف اول را می‌زنند. آمریکا هر کاری می خواهد در منطقه بکند باید حتما نظر ملت بزرگ ایران را بگیرد.
** تمام امکانات در اختیار قوه مجریه و رئیس‌جمهور است
مردم در نظام جمهوری اسلامی ایران چه تاثیری بر کارآمدی سیستم دارند؟
فروزنده: دو قوه مجریه و مقننه به طور مستقیم توسط مردم انتخاب می‌شوند. کشور در اختیار قوه مجریه است؛ یعنی تمام امکانات، بودجه، ردیف‌های استخدامی، نیروی انسانی و تجهیزات در اختیار قوه مجریه است.
قوه مجریه مسئول اجرای سیاست‌ها نیز است. اگر قوه مجریه خوب عمل کند، خیلی از مسائل حل خواهد شد. امروز باید از ظرفیت نفت و گاز و تبدیل آن‌ها به فرآورده به خوبی استفاده شود. این کار را چه کسی باید انجام بدهد؟ دولت باید انجام دهد. مجلس هم باید مصوبه لازم داشته باشد.
بنابراین اگر مردم رئیس‌جمهور و مجلس کارآمد انتخاب و با کمک یکدیگر وزرای خوبی را انتخاب کنند، جریان کارآمدی در سطح اجرایی کشور شکل خواهد گرفت. در برخی مقاطع دولت‌هایی داشتیم که توانستند کارهای بزرگی انجام بدهند و موجب رضایت مردم شدند.
البته نظام جمهوری اسلامی کارهای بسیار بزرگی انجام داده است، اما انتظار این است بیشتر کار شود و بهتر از این هم می‌شود کار کرد. مردم اگر دیدند جایی کارآمد نیست، ابتدا خودشان را سرزنش کنند، چون انتخاب خوبی نکردند.
حُسن نظام انتخاباتی این است که به راحتی قدرت از فردی به فرد دیگری منتقل می‌شود و اینکه یک امتیاز بزرگ است. در گذشته با خون‌ریزی قدرت جابجا می‌شد. امروز با انتخابات مردم تصمیم می‌گیرند چه کسی بر سر کار باشد. لذا مردم نقش اصلی در کارآمدی دارند و باید بدانند رای‌شان مهم است.
** مردم هنوز وارد اقتصاد نشده‌اند/ دولت باید هدایتگر و سیاستگذار باشد
در گام اول انقلاب اسلامی ایران تا چه اندازه از ظرفیت مردمی بهره گرفته و به مطالبات مردم در نهادهای مختلف قدرت توجه شد؟
فروزنده: ما به طور متوسط سالی یک انتخابات داریم. میانگین مشارکت مردم نیز حدود 70 درصد است. در صحنه سیاسی زمینه خیلی خوب فراهم شده و مردم نیز استقبال کردند. در حوزه اجتماعی نیز شاهد حماسه‌های مختلفی بودیم. مردم در سیل‌ها، زلزله‌ها و حوادث طبیعی ایفای نقش کردند.
اگر مردم نبودند، نمی‌شد مشکلات را حل کرد. در ماجرای کرونا همراهی مردم بی‌نظیر بود و بسیاری از مشکلات که در روزهای اول داشتیم، به دست مردم حل شد.
در حوزه فرهنگی نیز حضور مردم خیلی چشمگیر است. در مراسم‌های اربعین، عاشورا، ماه رمضان و… مردم حضور پیدا می‌کنند. حضور مردم در این صحنه‌ها پررنگ است، اما در یکی از صحنه‌ها که مردم کمتر حضور پیدا کردند و اخیلی آسیب دیدیم، صحنه اقتصادی بود.
70 الی 80 درصد اقتصاد در اختیار دولت است. بسیاری از کارها را مردم می‌توانند انجام دهند و لازم نیست دولت انجام دهد. طبق اسناد بالادستی، سیاست‌های اصل 44 که مقام معظم رهبری ابلاغ کردند و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مردم باید نقش داشته باشند، اما دولت اعتقاد چندانی ندارد.
به هرحال رئیس‌جمهور نقش کلیدی دارد. در دولت آقای هاشمی سیاست تعدیل اجرا شد. توسعه سیاسی را آقای خاتمی اجرا کرد. مسکن مهر و یارانه را آقای احمدی‌نژاد ایستاد تا اجرا شد. بحث طرح سلامت را هم آقای روحانی ایستاد تا اجرا شد. اگر رئیس‌جمهور به یک موضوع باور داشته و مصمم باشد. وزرا هم همراهی کنند، البته باید ظرفیت‌های قانونی‌اش وجود داشته باشد، آن کار شدنی است.
باید به سمتی حرکت کنیم تا کارهایی که مردم می‌توانند انجام دهند دولت انجام ندهد. این تجربه موفق دنیاست. بسیاری از کشورها، دولت‌هایشان را کوچک و نقش سیاست‌گذاری، هدایت و نظارت را ایفا کردند.
امیدواریم دولت بعدی در حوزه اقتصاد عمل جدی انجام بدهد. دولت باید هدایتگر و سیاستگذار باشد و به شدت هم نظارت کند.
همواره با یک دولت بزرگ و پرهزینه و با کسری بودجه مواجه بوده‌ایم که با سبک شدن دولت این مشکل حل می‌شود. اگر می‌خواهیم نظام استحکام بیشتری پیدا کند و قدرت بیشتری داشته باشد، باید نقش بیشتری به مردم داد.
** حل مشکلات اقتصادی در گرو انتخاب رئیس‌جمهور کارآمد است
در انتخابات سال 98 مجلس شاهد این بودیم که میزان مشارکت به پایین‌ترین سطح رسید که به نظر می‌رسد به دلیل نارضایتی مردم از عملکرد نهادهای قدرت بوده است. اکنون در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری قرار داریم. مخالفان جمهوری اسلامی نیز تلاش دارند این اتفاق دوباره تکرار شود. به نظر شما قهر مردم با صندوق‌های رای برطرف‌کننده مشکلات و نارضایتی‌ها خواهد بود؟
فروزنده: حضور مردم حلال خیلی از مشکلات خواهد بود. مردم اگر در صحنه حضور پیدا نکنند، نه تنها وضع بهتر نمی‌شود بلکه بدتر می‌شود. حضور مردم نشاط‌بخش و امیدبخش است.
بخشی از مشکلات ما به دلیل برنامه‌های خبیثانه دشمن است. حضور مردم در مقابله با دشمن مهم است. مشکلات موجود در شان مردم بزرگ این نیست، اما این مشکلات قابل حل و ناشی از ناکارآمدی مسئولان است.
اگر می‌خواهیم ناکارآمدی حل شود باید چهره‌ای را انتخاب کنیم که بتواند مسائل را حل کند. اگر رییس‌جمهور با رای بالا انتخاب شود، هم در سطح بین‌المللی و هم در سطح داخلی قدرتمند خواهد بود و می‌تواند کارهای بزرگ انجام دهد.
البته یکی از دلایل کاهش مشارکت در انتخابات مجلس کرونا بود. ضمن اینکه مولفه‌های قدرت نظام جمهوری اسلامی فقط مشارکت نیست. عوامل دیگری هم وجود دارد. اگر مردم احساس کنند با آمدن پای صندوق‌های رای، تغییر ایجاد شود، مشارکت بالا خواهد رفت.
اگرچه در انتخابات مجلس مشارکت نزدیک به 50 درصد شد، اما در مقایسه با کشورهای غربی هنوز جلو هستیم. دشمنان شاد نباشند. آنان دیدند که مردم در تشییع شهید سلیمانی چه حماسه‌ای ایجاد کردند.
مردم و جوانان از آمریکا نفرت دارند و اکنون یک فرصت طلایی برای همه ماست تا بتوانیم یک دولت کارآمد را انتخاب کنیم و مشکلات حل شود.
** مردم ایران به دنبال تغییر هستند
مردم در انتخابات‌ها، انتخابشان تابع هیجان است. متاسفانه بیشتر نامزدها برنامه‌محور نیستند و مردم نیز به برنامه‌ها رای نمی‌دهند. اکنون مردم مطالبه اقتصادی دارند اما سیاسی رای می‌دهند. چه اقداماتی باید انجام داد تا این رفتارها تغییر کند و به سمت انتخاباتی برویم که نتیجه‌اش مطالبه مردم باشد؟
فروزنده: نظام ما نوپاست. کار انتخاباتی هم نوپاست و به نوعی آزمون و خطا در آن وجود دارد تا به بلوغ سیاسی لازم برسد. رفتار سیاسی مردم به تشکیلات رسانه‌ای برمی‌گردد. هنوز آن طور که باید و شاید جایگاه مردم در انتخابات جا نیفتاده است.
ده روز آخر وقت بررسی برنامه نیست. ده روز آخر روزهای شعار است و کسی که خوب شعار بدهد و حرف بزند، برنده است.
مردم به دنبال تغییر هستند و نسبت به وضع موجود ناراحت‌اند، این بد نیست که مردم به دنبال تغییر هستند، اما مصداق را باید خوب تشخیص دهند. مردم باید تجربه کنند، تحلیل کنند، عبرت بگیرند، بررسی کنند و ببینند که سوابق نامزدها چیست.
چهره‌ای که جدید و ناشناخته است، رای نمی‌آورد. این خطرناک است. قضاوت افراد براساس عملکرد قبلی‌شان است. باید رسانه‌ها آگاهی‌بخش باشند. حضور در فضای مجازی مهم است. کسانی که صاحب نظرند باید در این فضا به مردم آگاهی بدهند.
ضمن اینکه مردم به شورای نگهبان اعتماد دارند. کسانی که از فیلتر شورای نگهبان عبور می‌کنند، یعنی اینکه در چارچوب نظام حرکت می‌کنند. مردم نظام و رویکردهایش را قبول دارند و به دنبال عدالت هستند. اساس نظام و شعار اصلی آن هم عدالت است.
انتهای پیام/
لینک خبر: https://eghtesadmand.ir/?p=34936
