شرح جزء ۲۴ قرآن| قیامت و مأموران عذاب

خبرگزاری فارس- گروه قرآن و فعالیت‌های دینی: در ادامه انتشار شرح آیات منتخب قرآن و در بیست‌وچهارمین روز از ماه مبارک رمضان شرح و تفسیر آیات منتخب جزء‌ ۲۴ قرآن کریم بر اساس تفسیر نور به همراه توضیحات حجت‌الاسلام محسن قرائتی تقدیم می‌شود.

آیه ۴۷ سوره مبارکه غافر

«وَ إِذْ یتَحاجُّونَ فِی النَّارِ فَیقُولُ الضُّعَفاءُ لِلَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا نَصِیباً مِنَ النَّارِ» و (یاد کن) آنگاه که در آتش به محاجّه (و آوردن دلیل) مى‌‏پردازند، پس زیردستان به کسانى که تکبّر ورزیدند، گویند: «همانا ما پیرو شما بودیم، آیا (امروز) شما مى‌‏توانید حتّى بخشى از آتش را از ما دور کنید؟»

شرح آیات ۴۷ و ۴۸ سوره مبارکه غافر توسط حجت‌الاسلام قرائتی

گفت‌وگوی مستکبران با دوستانشان در دوزخ

واژه‏ «احتجاج»، هر کجا در قرآن آمده از طرف افراد منحرف بوده است. «وَ إِذْ یتَحاجُّونَ فِی النَّارِ» در آیات قبل سخن از قهر خداوند نسبت به آل فرعون بود، این آیات گفت‌وگوى مستکبران و فرعون‏‌هاى تاریخ را با اطرافیان و یاوران متملّق آنان در دوزخ بیان مى‏‌کند. آرى احساس حقارت و خود کم بینى افرادى را به جمع شدن دور طاغوت‏‌ها وادار مى‏‌کند ولى این امر از نظر عقل و منطق و وحى پذیرفته نیست. نظیر آنکه گاهى مشکلات زندگى افرادى را به خلافکارى وادار مى‏‌کند در حالى که باید با صبر و زهد و تلاش مشکلات را حل کرد، نه با دست زدن به خلاف.

خصومت طاغوتیان در دوزخ هم ادامه دارد

۱- یاد گفت‌وگوهاى دوزخیان، عامل هوشیارى و بیدارى است. «إِذْ»
۲- خصومت و محاجّه‏ دوزخیان با یکدیگر استمرار دارد. «یتَحاجُّونَ»
۳- آتش دوزخ با همه‏ سنگینى و دردناکى، نیروى درک و فهم انسان را محو نمى‏‌کند. «یتَحاجُّونَ»
۴- دوزخیان با یکدیگر احتجاجات و استمدادها دارند. «یتَحاجُّونَ فِی النَّارِ»
۵- مشکلات دنیوى مجوّز سرسپردگى به طاغوت نیست، بلکه این سرسپردگى انسان را به دوزخ خواهد کشاند. «فِی النَّارِ فَیقُولُ الضُّعَفاءُ …»
۶- در دوزخ مجرمان یکدیگر را مى‏‌شناسند، دنیا را به یاد مى‌‏آورند و قدرت سخن گفتن دارند. «یتَحاجُّونَ- فَیقُولُ»
۷- سرانجام تقلیدها و تبعیت‏‌هاى نابجا دوزخ است. «إِنَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعاً»
۸- خطر آن جا است که انسان با تمام وجود پیرو باطل باشد. «تبع» (یعنى یک پارچه پیرو بودیم، بر خلاف «تابع»)
۹- پیروى از باطل مشکل آفرین است؛ توجّه کنیم به دنبال چه کسى حرکت مى‏‌کنیم. «إِنَّا کُنَّا لَکُمْ تَبَعاً»
۱۰- مجرم در قیامت از بى کسى، به مجرم دیگر پناه مى‌‏برد. «فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا»
۱۱- مجرم از ناچارى به تخفیف بخشى از عذاب قانع است. «نَصِیباً مِنَ النَّارِ»

آیات ۴۸ و ۴۹ سوره مبارکه غافر

«قالَ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُلٌّ فِیها إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَکَمَ بَینَ الْعِبادِ * وَ قالَ الَّذِینَ فِی النَّارِ لِخَزَنَهِ جَهَنَّمَ ادْعُوا رَبَّکُمْ یخَفِّفْ عَنَّا یوْماً مِنَ الْعَذابِ» کسانى که تکبّر مى‏‌ورزیدند (در پاسخ) گویند: «ما همگى در آتش هستیم، زیرا خداوند میان بندگانش (به عدالت) داورى کرده است». و کسانى که در دوزخند، به نگهبانان دوزخ گویند: «از پروردگارتان بخواهید که یک روز از عذاب ما بکاهد».

شرح آیات ۴۹ و ۵۰ سوره مبارکه غافر توسط حجت‌الاسلام قرائتی

مأموران جهنم

۱- در قیامت پاسخ استمدادها براى کافران منفى است و هیچ کس بار دیگرى را حمل نمى‏‌کند. (کسى که خودش در آتش است چگونه مى‌‏تواند دیگرى را نجات دهد). «إِنَّا کُلٌّ فِیها»
۲- روزى مستکبران عاجزانه به ذلّت خود اقرار خواهند نمود. «إِنَّا کُلٌّ فِیها»
۳- مال و مقام، مانع ورود به دوزخ نیست. «الَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا کُلٌّ فِیها»
۴- داورى خداوند، چون و چرا ندارد. «قَدْ حَکَمَ بَینَ الْعِبادِ» (حاکمان مستکبرِ امروز، محکومان فردایند).
۵- در آیه‏ ۴۴ خواندیم: «إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبادِ» در این جا مى‏‌خوانیم: «إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَکَمَ بَینَ الْعِبادِ» یعنى داور کسى است که خودش همه چیز را دیده است.
۶- در آیه‏ قبل فرمود: ضعفا از مستکبران استمداد مى‌‏کنند، در این آیه مى‏‌فرماید: همه با هم از نگهبان دوزخ استمداد مى‏‌کنند. «قالَ الَّذِینَ فِی النَّارِ»
۷- در قیامت، انسان فرشتگان را مى‏‌بیند و با آنان گفت‌وگو مى‌‏کند. (نگهبانان دوزخ، فرشتگان هستند.) «وَ قالَ الَّذِینَ فِی النَّارِ لِخَزَنَهِ جَهَنَّمَ»
۸- دوزخ مأمورانى دارد. «لِخَزَنَهِ جَهَنَّمَ»
۹- کار کافر به جایى مى‌‏رسد که به مأمور عذاب خود پناه مى‌‏برد. «قالَ الَّذِینَ فِی النَّارِ لِخَزَنَهِ جَهَنَّمَ»
۱۰- تخفیف در عذاب فقط به دست خداست. «ادْعُوا رَبَّکُمْ»
۱۱- دوزخیان از نجات ابدى مأیوسند و به حدّاقل تخفیف، در کمیت و کیفیت عذاب قانعند. «یخَفِّفْ- یوْماً»
۱۲- عذاب دوزخ، نه تعطیل‏بردار است و نه تخفیف‏بردار. «یوْماً مِنَ الْعَذابِ»

آیه ۵۰ سوره مبارکه غافر

«قالُوا أَ وَ لَمْ تَکُ تَأْتِیکُمْ رُسُلُکُمْ بِالْبَیناتِ قالُوا بَلى‏ قالُوا فَادْعُوا وَ ما دُعاءُ الْکافِرِینَ إِلَّا فِی ضَلالٍ» (نگهبانان دوزخ در پاسخ) گویند: «آیا چنین نبود که پیامبرانتان معجزاتى براى شما آوردند؟» مى‏‌گویند: «چرا» گویند: «پس دعا کنید (و خدا را بخوانید)» ولى دعاى کافران در تباهى است.

توبه در لحظه مرگ سودی ندارد

کسانى که هنگام دیدن قهر خداوند ایمان مى‌‏آورند، سودى نمى‌‏برند. «فَلَمْ یکُ ینْفَعُهُمْ إِیمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا»[۱] توبه در لحظه‏ مرگ نیز سودى ندارد. فرعون در لحظه غرق شدن توبه کرد ولى به او خطاب شد حالا توبه مى‌‏کنى در حالى که قبلا معصیت کردى: «آلْآنَ وَ قَدْ عَصَیتَ قَبْلُ»[۲] دعا و ناله در دوزخ نیز بى ثمر است. «وَ ما دُعاءُ الْکافِرِینَ إِلَّا فِی ضَلالٍ»

پیام‌‏هایی از آیه ۵۰ سوره مبارکه غافر

۱- قهر و عذاب الهى، بعد از اتمام حجّت است. «أَ وَ لَمْ تَکُ تَأْتِیکُمْ رُسُلُکُمْ»
۲- آمدن انبیا یک سنّت دائمى از طرف پروردگار است. «تَکُ تَأْتِیکُمْ»
۳- مبلّغ باید به سراغ مردم برود. «تَأْتِیکُمْ»
۴- همه‏ انبیا معجزه داشتند. «رُسُلُکُمْ بِالْبَیناتِ»
۵- قیامت روز اعتراف است. «قالُوا بَلى‏»
۶- دعاى کافر در دوزخ به جایى نمى‌‏رسد. «وَ ما دُعاءُ الْکافِرِینَ»

پی‌نوشت

[۱] . غافر، ۸۵
۲] . یونس، ۹۱

انتهای پیام/